علت های وابستگی کودک به مادر و پدر و راه های کاهش آن

در مسیر پرورش فرزندان، پیوند بین کودک و والدین یکی از عمیق‌ترین روابط است. در حالی که وابستگی بخش طبیعی از دوران کودکی محسوب می‌شود، وابستگی بیش از حد کودکان به والدین مانعی در رشد و استقلال آنها خواهد بود. برای درک اطلاعات بیشتر در مورد وابستگی کودک به مادر یا پدرش، علل این عارضه و راهکارهای موثر برای تقویت استقلال در عین تقویت پیوند والدین و کودکان به راهنمای زیر نگاهی بیندازید.

وابستگی کودک چیست؟

وابستگی کودک به معنای اتکای او به والدین خود برای حمایت عاطفی، جسمی و روانی است. این وابستگی برای رشد اولیه اهمیت بالایی دارد؛ زیرا احساس امنیت و اطمینان را در کودکان ایجاد می‌کند. با این حال هنگامی که وابستگی بیش از حد شود، به چالش‌هایی در توانایی کودک برای پیمایش روند مستقل در جهان هستی منجر خواهد شد.

مراحل طبیعی وابستگی در رشد کودک

وابستگی بخش طبیعی از روند رشد کودکان است که با مراحل مختلفی قابل شناسایی خواهد بود. در بخش‌های بعدی مراحل طبیعی وابستگی کودک در دوره‌های رشد مختلف را شرح می‌دهیم.

نوزادی

در این دوره از زندگی، کودکان به طور کامل وابسته والدین یا مراقبان خود هستند. این مرحله از وابستگی برای بقا و آسایش نوزاد الزامی است.

کودک نوپا

کودکان در سنینی که کمی راه می‌روند و توانایی‌های آنها افزایش پیدا می‌کند، وابستگی کمتری را تجربه خواهند کرد اما همچنان به دنبال اطمینان خاطر از طریق والدین خود هستند.

سن پیش دبستانی

در این سن کودک به ابزار استقلال شروع می‌کند و دوست دارد خود را فردی مستقل و بی‌نیاز نشان دهد در حالی که هنوز به حمایت والدین خود نیاز دارد.

سن مدرسه

در این مرحله از رشد وابستگی و البته کودکان، استقلال بیشتری را شاهد خواهیم بود اما همچنان پیوندهای عاطفی کودکان با والدین آنها بسیار قوی و پابرجا است.

انواع وابستگی کودک به مادر و پدر

براساس تحقیقات و گزارش‌هایی که در این مورد انجام شده است، نقش مادر در تربیت کودک بسیار موثرتر از پدران است و کودکان انواع مختلفی از وابستگی به مادر را از خود نشان می‌دهند که در بخش‌های بعدی برخی از رایج‌ترین آنها را به طور خلاصه معرفی می‌کنیم.

وابستگی عاطفی

منظور از وابستگی عاطفی کودکان حس جستجوی آسایش در آنها است. این وابستگی به معنای کسب اطمینان خاطر از والدین خواهد بود. در درجه اول وابستگی عاطفی نسبت به یکی از والدین همیشه بیشتر است.

وابستگی جسمی

وابستگی جسمی به معنای تکیه کودک به والدین برای انجام فعالیت‌های عادی خود است. طی این نوع وابستگی کودک حتی برای اجرای برخی از کارهای روزمره خود به والدین وابستگی و نیاز دارد.

وابستگی اجتماعی

متاسفانه برخی از کودکان به مشکل وابستگی اجتماعی دچار هستند. طی این عارضه کودک در تعامل با همسالان خود بدون حضور والدینش مشکل دارد. این نوع وابستگی از جمله غیرمنطقی‌ترین وابستگی‌ها در کودکان به حساب می‌آید که باید با کمک مشاوران رفع شود.

علل و عوامل ایجاد وابستگی شدید در کودکان

توجه داشته باشید که همه کودکان در سنین پایین به والدین خود وابسته هستند اما با گذر زمان، این وابستگی باید رفع شود. در صورتی که فرزند شما همچنان با وابستگی شدید روبرو است، باید به فکر بررسی علل و عوامل این عارضه باشید. در بخش‌های بعدی اصلی‌ترین علل و عوامل موثر بر وابستگی شدید کودکان را توضیح می‌دهیم.

فرزند پروری متناقض

پاسخ‌های غیر قابل پیش‌بینی به نیازهای کودکان می‌تواند در او اضطراب ایجاد کند. همین مسئله نیز باعث وابستگی کودک به والدین می‌شود و از جمله عواملی است شما را با یک کودک خجالتی  روبرو خواهد کرد.

محافظت بیش از حد

همه ما می‌دانیم حفاظت بیش از حد از کودکان نه تنها مفید نیست، بلکه ضررهایی به همراه دارد. والدینی که بیش از حد از فرزندان خود محافظت می‌کنند، با چالش‌های مختلفی روبرو خواهند شد. این والدین به طور ناخواسته وابستگی را در کودکان خود تقویت می‌کنند.

ایجاد دلبستگی عمدی

دلبستگی‌ها نیز به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شوند که نوع ایمن آن جزء وابستگی‌های سالم خواهد بود و استقلال لازم را در کودکان ترویج می‌دهد. این در حالی است که دلبستگی‌های ناایمن به وابستگی شدید و آسیب رسان منجر خواهد شد.

اختلالات روانی

متاسفانه برخی از کودکان با شرایطی همانند اضطراب شدید و اختلالات روانی سخت دست و پنجه نرم می‌کنند. همین مشکلات و اختلالات روانی در کودکان وابستگی را در کودکان تشدید خواهد کرد.

پیشگیری از وابستگی کودک به والدین

برای اینکه از وابستگی فرزند خود جلوگیری کنید، باید از سنین پایین استقلال او را تقویت کرده و به توسعه این حس او کمک کنید. به عبارت دیگر جلوگیری از وابستگی بیش از حد از سنین پایین شروع می‌شود و استراتژی‌های مختلفی دارد که در بخش‌های بعدی آنها را شرح می‌دهیم.

تشویق به کشف

به کودک خود اجازه دهید تا محیط اطراف خود را با خیال راحت کشف کند. اگر فرزند خود را از محیط پیرامون نترسانید و دورادور مراقب او باشید، کودک به تنهایی در محیط اطراف خود کاوش می‌کند و کم کم حس استقلال را درک خواهد کرد. بدین ترتیب از وابستگی او به والدینش کاسته می‌شود.

ترویج روند حل مسئله

کودکان را تشویق کنید که به تنهایی و بر پایه استقلال شخصی خود با چالش‌های مختلف روبرو شوند. در صورت بروز هر مشکل و دردسر اجازه دهید فرزند شما خودش به تنهایی برای رفع مسئله اقدام کند و خیلی او را به روش‌های حل مسئله خود محدود نکنید. با این کار استقلال فرزند شما افزایش یافته و وابستگی او کم می‌شود.

تعیین حد و مرز مشخص

انتظارات روشن و واضحی را بیان کنید و از فرزند خود بخواهید این انتظارات را در زمان مشخصی و به تنهایی برآورده کنند. با این روش مسئولیت‌پذیری کودک شما ارتقا می‌یابد. تعیین حد و مرز نه تنها در حوزه کاهش وابستگی بلکه در روند توسعه مسئولیت‌پذیری کودکان موثر است.

راهکارهایی برای کاهش وابستگی کودک

در صورتی که فرزند شما بیش از حد دچار وابستگی است، باید از سنین پایین این عارضه را تشخیص دهید و برای رفع آن دست به کار شوید. به منظور تقویت استقلال در کودکان باید به روش‌ها و موارد زیر توجه داشته باشید.

راهکار	مثال	نتیجه
تشویق مهارت خودیاری	به کودکان بیاموزید خودشان لباس‌هایشان را بپوشند و آنها را تمیز کنند	توسعه قدرت مدیریت کارهای کوچک
جدا کردن جای خواب کودک	به تدریج کودکان را به تخت‌های خودشان منتقل کنید	تقویت ویژگی خودآرامی
محدود کردن حمایت بیش از حد	اجازه دهید فرزند شما با چالش‌های قابل مدیریت و جزئی روبرو شود	افزایش اعتماد به نفس
ترویج تعامل اجتماعی	قرارهای بازی و فعالیت‌های گروهی تعیین کنید	افزایش مهارت‌های اجتماعی

سخن پایانی

درک عوامل و دلایل وابستگی کودک به منظور تقویت یک رابطه متعادل که هم امنیت و هم استقلال را ارتقا دهد، امری بسیار مهم است. با استفاده از استراتژی‌های موثر می‌توانید وابستگی فرزند خود را کاهش دهید و اعتماد به نفس یا خود اتکایی او را چند برابر کنید.

کاهش وابستگی بچه‌ها به توسعه رشد عاطفی و اجتماعی سالم آنها کمک می‌کند. به منظور کسب اطلاعات دقیق‌تر در مورد راهکار جلوگیری از بیشتر شدن وابستگی فرزندتان می‌توانید از متخصصان و مشاوران تیم حرفه‌ای و مجرب منکا کمک و راهنمایی دقیق بخواهید. این تیم مشاوره کودک سال‌ها تجربه حرفه‌ای خود را در اختیار شما خواهد گذاشت.

سوالات متداول

چه اقداماتی برای کاهش وابستگی کودک به والدین انجام دهیم؟

مهارت‌های خودیاری فرزند خود را تشویق کنید، مرزهای مشخصی در نظر بگیرید و ضمن ارائه پشتیبانی مداوم قدرت کشف فرزند خود را توسعه دهید.

وابستگی کودک به مادر تا چه سنی طبیعی است؟

وابستگی به والدین در کودکان مختلف، متفاوت است اما به طور معمول سنین 5 تا 7 سالگی وابسته بودن کودکان به مادران امری عادی خواهد بود.

چرا کاهش وابستگی کودک به مادر اهمیت دارد؟

کاهش وابستگی به توسعه قدرت استقلال، اعتماد به نفس و تاب‌آوری عاطفی کودکان را تقویت می‌کند و برای رشد سالم آنها امری ضروری است.

برای پیشگیری از وابستگی کودک در زمان نوزادی چه اقداماتی انجام دهیم؟

با حساسیت به نیازهای کودکان پاسخ دهید و محیطی پایدار و قابل پیش بینی برای او فراهم کنید.

چگونه می‌توانیم به کودک کمک کنیم تا مستقل‌تر شود؟

قدرت حل مسئله را در او تشویق کنید، فرصت‌های مختلفی برای کشف در نظر بگیرید و به تدریج مسئولیت‌ها را افزایش دهید.