انواع مختلف هوش و استعداد در کودکان و راه های شناسایی آن

هر فرد با استعدادها و توانایی‌های منحصر به فرد خود متولد می‌شود. کشف توانایی‌ها و علایق خاص فرزندتان در مراحل اولیه، می‌تواند به شما در حمایت بهتر از او کمک کند. اگر مطمئن نیستید که دقیقا از کجا شروع کنید و چه کاری انجام دهید، نگران نباشید؛ ما در این مقاله به این مسئله اشاره کرده‌ایم که چگونه استعدادیابی کودکان را پرورش دهید و آن را تقویت کنید.

اگر فکر می‌کنید فرزند شما ممکن است به طور طبیعی باهوش باشد، به دنبال ویژگی‌های زیر باشید. کودکان می‌توانند به طور طبیعی در انواع زمینه‌های مختلف استعداد داشته باشند (نه فقط در زمینه تحصیلی). کودکان باهوش و بااستعداد اغلب ویژگی‌های مشابهی دارند. از جمله:

• حافظه عالی
• هوشیاری بالا
• دایره لغات زیاد و گسترده
• حساسیت بالا
• تفکر انتزاعی
• کنجکاوی شدید
• توانایی بالا در حل مشکلات
• یادگیری بالا و سریع

در اوایل دهه ۱۹۸۰ هوارد گاردنر با انتشار کتاب خود با عنوان «نظریه هوش‌های چندگانه» گامی در تغییر دنیای آموزش برداشت. نظریه او در ابتدا هفت هوش را پایه گذاری کرد. او معتقد است هر فرد تجربه و ابراز متفاوتی از هوش در زمینه‌های مختلف دارد. او مناطق درگیر در مغز را با نقشه برداری از فعالیت‌های مغز و متمایز کردن واکنش‌های فرد نسبت به علاقه و سهولت استفاده از مفاهیم مرتبط با انواع هوش‌، شناسایی کرد.

چطور انواع هوش را در فرزندتان شناسایی کنید؟ ادامه مقاله را از دست ندهید.

برای شناسایی این هوش، توانایی بصری – فضایی فرزندتان در زیر نظر بگیرید. به این توجه کنید که آیا فرزند شما توانایی‌های بصری و فضایی عالی دارد یا خیر. افرادی که توانایی بصری و فضایی بالایی دارند ممکن است در انواع دیگر فعالیت‌ها برتری نشان ندهند، اما زمانی که در فعالیت‌های بصری شرکت می‌کنند، می‌درخشند. در نظر بگیرید که:

• آیا فرزند شما دوست دارد چیزهایی را طراحی کند، به نقشه‌ها نگاه کند یا نقاشی بکشد؟
• کودک شما ممکن است از فعالیت‌هایی لذت ببرد که او را قادر می‌سازد مدل‌ها یا نمودارهایی را ایجاد کند.

با داشتن این نوع هوش، فرزند شما ممکن است در آینده یک معمار یا طراح گرافیک موفق شود.

به توانایی‌های بین فردی کودک خود توجه کنید. هوش بین فردی به عنوان توانایی فرد برای اجتماعی شدن و تعامل با افراد دیگر تعریف می‌شود. همه مردم ممکن است این هوش را نداشته باشند. اگر فرزند شما توانایی‌های بین فردی قوی دارد، می‌توانید او را در کلاس‌های خاصی ثبت نام کنید تا این استعداد را پرورش دهید. موارد زیر را در نظر داشته باشید که:

• کودک شما با داشتن هوش بین فردی ممکن است از رهبری یا سازماندهی لذت ببرد.
• توجه کنید که آیا فرزند شما به فعالیت‌های فوق برنامه مانند شرکت در برنامه «به جای معلم خود باشید» که در مدرسه برگزار می‌شود، علاقه دارد یا خیر. (در برنامه به جای معلم خود باشید، یک روز کودکان به جای معلم خود در کلاس حاضر می‌شوند و تدریس می‌کنند.)

با داشتن این نوع هوش فرزند شما ممکن است در زمینه‌های شغلی مانند فروش، رهبری یا سیاست موفق باشد. معمولا آموزش مهارت به کودکان برای کودکانی که هوش بین فردی بالایی دارد بسیار لذت بخش است.

بررسی کنید که آیا فرزند شما هوش درون فردی دارد یا خیر. افراد با هوش درون فردی در درک خود و انگیزه‌هایشان خوب هستند و اغلب به راهنمایی درونی خود متکی می‌باشند. کودکان دارای هوش درون فردی ممکن است بیشتر درونگرا باشند تا برونگرا. حتی ممکن است مانند سایر کودکان به فعالیت‌های گروهی و یا معاشرت علاقه نشان ندهند.

اگر فرزند شما هوش درون فردی داشته باشد، ممکن است به یادگیر خود راهبر، خواندن و تحلیل علت و معلولی علاقمند باشد. فرزند شما ممکن است یک نویسنده یا متفکر با استعداد شود. بنابراین حتما او را در کلاس نویسندگی خلاق ثبت نام کنید و یا او را تشویق کنید تا یک کلکسیون خاص از وسایلی که دوست دارد مانند تمبر یا … تهیه کند. سعی کنید فعالیت‌هایی که فرزندتان به صورت خود راهبر انجام می‌دهد را شماتت نکنید. کودک شما ممکن است در حال کشف دنیا با نگاه و شیوه خود باشد. روش موثر برای رفتار با کودکان حساس و  زودرنج را بیاموزید تا برای برقراری ارتباط موثر با چنین کودکانی با مشکل مواجه نشوید.

افراد با هوش منطقی یا ریاضی اغلب در تفکر خود بسیار سنجیده عمل می‌کنند. آنها مسائل را استدلال می‌کنند، فعالیت‌ها را با برآورد دقیق انجام می‌دهند و پیامدهای کار خود را در نظر می‌گیرند. اگر فکر می‌کنید فرزندتان دارای هوش منطقی یا ریاضی است، باید توانایی‌های او را پرورش دهید. به این موارد توجه کنید که:

• آیا فرزند شما به طور انتزاعی فکر می‌کند؟
• آیا فرزند شما دوست دارد ارتباطات بین اشیا و افراد را کشف کند؟
• آیا فرزند شما دوست دارد چیزهایی را آزمایش کند و یا مشکلات را حل کند؟

با داشتن این نوع هوش فرزند شما ممکن است در زمینه‌های شغلی مانند دانشمند یا ریاضیدان موفق باشد.

افراد با هوش جسمی – حرکتی کنترل بالایی بر بدن، هماهنگی دست و چشم و دامنه حرکتی خود دارند. آنها می‌توانند ابزارها و اشیاء را با دقت و مهارت کنترل کنند. این افراد فعالیت‌های بدنی را خوب یاد می‌گیرند و می‌توانند با استفاده از دستان خود به صورت فیزیکی چیزهایی را بسازند. این نکته را در نظر داشته باشید که:

• آیا فرزند شما دوست دارد چیزهایی را با دست بسازد؟
• آیا فرزند شما می‌تواند با دستان خود، فعالیت‌های مختلف را با ظرافت و دقت انجام دهد؟

با داشتن این نوع هوش فرزند شما ممکن است در زمینه‌های شغلی مانند جراحی، مکانیکی و یا مجسمه سازی موفق باشد. معمولا این کودکان به شدت به ساخت کاردستی در خانه عللاقه دارند. حتما مقاله اهمیت ساخت کاردستی با کودک در خانه را مطالعه کرده تا به بهترین روش ممکن همراه کودک خود کاردستی درست کنید.

افراد با هوش زبانی تسلط بالایی بر روی زبان و کلمات نشان می‌دهند. آن‌ها می‌توانند ایده‌های خود را به خوبی بیان کنند و با گوش دادن و خواندن یاد بگیرند. همچنین این افراد از برقراری ارتباط با دیگران لذت می‌برند. سعی کنید هوش زبانی را با یک کودک شیرین زبان اشتباه نگیرید. این کودک ممکن است فقط سعی در یادگیری یا برقراری ارتباط داشته باشد.

کودکانی که دارای هوش زبانی هستند، ممکن است عاشق نوشتن یا خواندن شعر و سخنرانی در جمع باشند. اگر کودک شما نشانه‌هایی از هوش زبانی دارد می‌توانید با ثبت نام کردن او در کلاس‌های نوشتن، سخنرانی و یا … این هوش را در او پرورش دهید.

با داشتن این نوع هوش فرزند شما ممکن است یک سیاستمدار یا شاعر موفق باشد.

افرادی که هوش موسیقیایی دارند به شدت به صدا، ریتم و هر چیز شنیداری حساس هستند. آنها اغلب به سمت موسیقی و چیزهای موسیقیایی کشیده می‌شوند. به این نکات توجه کنید که:

• آیا فرزند شما به موسیقی علاقه خاصی نشان می‌دهد؟
• آیا کودک شما می‌تواند آلات موسیقی را با مهارت بنوازد یا با صدای عالی آواز بخواند؟

اگر می‌خواهید این نوع هوش را در کودک خود تقویت کنید او را در کلاس‌های موسیقی ثبت نام کنید و یا از او بخواهید در گروه سرود مدرسه حضور پیدا کند.

۱. فرزند خود را در فعالیت‌های مختلف ثبت نام کنید.

یکی از بهترین راه‌ها برای کشف توانایی‌های فرزندتان این است که از کودک خود بخواهید فعالیت‌های بسیار متفاوتی را کشف کند و درگیر آن شود. بدین ترتیب نه تنها می‌توانید عملکرد فرزندتان را در موقعیت‌های مختلف ببینید، بلکه می‌توانید ببینید فرزندتان به چه چیزی بیشتر علاقه دارد. چند نکته قابل توجه وجود دارد که دانستن آن ضروری است:

• فرزند خود را برای فعالیت‌های ورزشی، هنری و فکری ثبت نام کنید.
• فعالیت‌هایی را به فرزندتان پیشنهاد دهید، اما اگر از انجام دادن آن امتناع کرد، باید درمورد آن فعالیت تجدید نظر کنید.
• در حالی که ثبت نام فرزندتان در بسیاری از فعالیت‌های فوق برنامه خوب است، مطمئن شوید که فرزند شما بیش از حد در فعالیت‌ها غرق نشود و برای بازی بچگی کردن وقت داشته باشد.
• اطمینان حاصل کنید که فرزندتان دوستانی در سطوح مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد و با آن‌ها وقت می‌گذراند. فردی با پیشینه متفاوت، ممکن است فعالیتی را به کودک شما پیشنهاد کند که کودک شما در آن موفق باشد.

۲. هنگامی که کودک شما در حال بازی کردن است، او را تماشا کنید.

زمانی را به تماشای بازی کودک خود اختصاص دهید و مشاهده کنید که کودک شما چگونه بازی می‌کند. تصور نکنید که بازی فرزندتان بی‌اهمیت یا بی‌معنی است. کودک به گونه‌ای عمل کرده و بازی می‌کند که ممکن است منعکس کننده علایق، هوش و توانایی‌های طبیعی و فردی او باشد. وقتی فرزند خود را مشاهده می‌کنید به نکات زیر توجه کنید:

• یک دفترچه یادداشت داشته باشید و کارهای جالبی که فرزندتان هنگام بازی انجام می‌دهد را یادداشت کنید. ویژگی بازی کودک شما چیست؟ آیا او متفکر و اندیشمند است یا دراماتیک و احساساتی؟ پاسخ به این دو سوال می‌تواند بینش خوبی درمورد توانایی‌های او به شما بدهد.
• درباره ارتباط موضوع یا ارتباط شغلیِ کاری که فرزندتان انجام می‌دهد، فکر کنید. اگر فرزندتان دوست دارد لگوهایش را براساس رنگ‌ها دسته بندی کند و ساختمانش را با کوچکترین جزئیات برنامه ریزی می‌کند، شاید او توانایی‌های سازمانی طبیعی داشته باشد.
• کودک خود را در انواع مختلف بازی مشاهده کنید. ببینید او چگونه با بچه‌های دیگر بازی می‌کند.

۳. با فرزندتان درمورد کارهایی که دوست دارد انجام دهد و کارهایی که فکر می‌کند در آن مهارت دارد، صحبت کنید.

اغلب اوقات، فرزند شما بهترین بینش را درمورد توانایی‌های خود بیان می‌کند. این واقعیت را نادیده نگیرید که فرزندتان ممکن است خود و استعدادهای خود را بهتر از هرکس دیگری بشناسد. دست کم فرزند شما علایق و مواردی که از آن بیزار است را (که اغلب به اندازه استعداد طبیعی مهم هستند) می‌شناسد. از فرزندتان بپرسید که به نظر او در کدام یک از دروس آکادمیک بهتر است و از چه موضوعاتی لذت می‌برد. مطمئن شوید که بین لذت و استعداد تفاوت قائل شده‌اید. هرگز اصول تربیت فرزند را حین کشف استعداد کودکان خود زیر پا نگذارید و گمان نکنید که شما میتوانید بهتر از او علایق فرزندتان در زندگی را اولویت بندی کنید.

• از فرزند خود بپرسید که آیا فکر می‌کند در هنر مهارت دارد و آیا از انجام کارهای هنری لذت می‌برد یا خیر؟
• فرزند شما ممکن است نتواند بیان کند که در چه چیزی خوب است. با این حال، اگر او از فعالیت‌های خاصی لذت می‌برد، این ممکن است به استعدادی اشاره کند که او از آن بی‌خبر است.

۱. از فرزند خود بخواهید که تست هوش بدهد.

فرزند خود را برای یک آزمون رسمی بهره هوشی (IQ) که توسط یک متخصص انجام می‌شود، ثبت نام کنید. تست‌های IQ به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به شما یک دید کلی از هوش کودکتان ارائه دهند. در این تست، هوش به عنوان توانایی‌های شناختی و سرعت پردازش اطلاعات توسط شخص تعریف می‌شود. آزمون‌های IQ اساساً قرار است هوش کلی را اندازه‌گیری کنند، نه دانش عمومی.

اگر تصمیم گرفتید که فرزندتان تست هوش را انجام دهد، آگاه باشید که این کار تنها یکی از روش‌های ارزیابی سنجش توانایی‌ و استعدادهای طبیعی کودک است. تست‌های هوش ممکن است به شما اطلاعات کامل یا دقیقی از توانایی‌های فرزند شما ندهند. به همین دلیل لازم است تا به همراه تست هوش، از سایر روش‌های ارزیابی برای تعیین دامنه کامل توانایی‌های فرزندتان استفاده شود.

۲. فرزندتان را برای انجام آزمون استعداد ثبت نام کنید.

آزمون‌های استعداد، نوع دیگری از ارزیابی است که توانایی‌ها و استعدادهای طبیعی فرزند شما را می‌سنجد. آزمون‌های استعداد برای سنجش توانایی فرد جهت توسعه مهارت در یک کار یا حوزه خاص استفاده می‌شود. آزمون‌های استعداد از آزمون‌های IQ متفاوت هستند، زیرا به شما دید بهتری از توانایی و تسلط فرزندتان در موضوعات، مهارت‌ها یا روش‌های تفکر می‌دهند.

۳. نمرات فرزندتان را بررسی کنید.

برای بررسی نمرات فعلی و گذشته فرزندتان و ارزیابی آن‌ها زمان بگذارید. سعی کنید در طول زمان روند افزایش یا کاهش نمرات در زمینه‌هایی مانند انگلیسی، ریاضی، علوم و مطالعات اجتماعی را بررسی کنید. این کار می‌تواند به شما دید خوبی درمورد مهارت و توانایی فرزندتان بدهد. نمرات فرزندتان می‌تواند منعکس کننده توانایی‌های او و عوامل زیر باشد:

• توانایی معلم
• علاقه فرزند شما
• زمان و محیطی که موضوع در آن تدریس شده است.

۴. با معلم فرزندتان صحبت کنید.

مهم نیست فرزند شما در چه مقطعی قرار دارد (پیش دبستانی، ابتدایی، راهنمایی یا دبیرستان)، معلم فرزند شما و سایر افرادی که در مدرسه هستند، بر علایق و توانایی‌های فرزند شما نظارت دارند و می‌توانند اطلاعات خوبی در این مورد به شما بدهند. زیرا ممکن است زمان بیشتری را نسبت به شما، در یک فضای آموزشی با فرزندتان بگذرانند. برای اینکه از وضعیت فرزندتان مطلع شوید لازم است تا:

• یک جلسه با معلم فرزندتان داشته باشید.
• از آنها در مورد علایق و توانایی‌های فرزندتان بپرسید.
• از آنها بپرسید که فکر می‌کنند چه دلیلی برای برتری فرزند شما در یک زمینه خاص وجود دارد؟