کودکان به چقدر خواب نیاز دارند؟
بدون شک تماشای خواب آرام فرزندانتان بیش از هر چیزی برای شما شیرین است. تنفس آرام آنها، نحوه در آغوش گرفتن اسباب‌بازی مورد علاقه‌شان، و آن آرامشی که او به هنگام خواب دارد، همگی حس خوبی را در شما ایجاد خواهند کرد. اما در پشت این لحظات لطیف، یک حقیقت حیاتی نهفته است: خواب فقط استراحت نیست؛ بلکه سوختی برای رشد، یادگیری و تعادل عاطفی است. بسیاری از مادران از خود می‌پرسند: آیا فرزندم به اندازه کافی می‌خوابد؟ یا آیا طبیعی است که فرزندم در زمان خواب تمایلی به خوابیدن ندارد و به طور دائم مقاومت می‌کند؟ پاسخ‌ها همیشه ساده نیستند، اما بسیار مهم هستند. مغز، بدن و رفتار کودک همگی به خواب گره خورده‌اند. در این وبلاگ، خواب کافی در کودکان را بررسی خواهیم کرد، علائم کمبود خواب را با شما در میان می‌گذاریم و راهکارهایی را برای تامین خواب کافی در کودکان ارائه می‌دهیم.
اهمیت خواب در رشد کودک
خواب فقط بستن چشم‌ها نیست، زمانی است که بدن و مغز وارد حالت رشد می‌شوند. در طول خواب، بدن کودک هورمون‌های رشد را آزاد کرده، بافت‌ها را ترمیم و سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. مغز اطلاعات جدید را مورد پردازش قرار می‌دهد، خاطرات را سازماندهی کرده و احساسات را تنظیم می‌کند.
بدون خواب کافی، کودکان با نوسانات خلقی، تمرکز ضعیف، بیش‌فعالی و حتی ضعف ایمنی دست و پنجه نرم می‌کنند. خواب را به عنوان ویتامین نامرئی در نظر بگیرید که هر کودک روزانه به آن نیاز دارد.
کودک در سنین مختلف چقدر خواب نیاز دارد؟
کودکان به چقدر خواب نیاز دارند؟ کودکان با رشد خود به مقادیر متفاوتی از خواب نیاز دارند. بیایید آن را تجزیه و تحلیل کنیم. در جدول زیر میزان خواب کافی در کودکان را طبق سنین متفاوت مشخص خواهیم کرد:
|
سن کودکان |
میزان خواب کافی در کودکان | توضیحات |
|
نوزاد تازه متولد شده تا 3 ماهه |
14 تا 17 ساعت در روز |
نوزادان در چرخه‌های کوتاه می‌خوابند و اغلب برای تغذیه بیدار می‌شوند. برنامه خواب آنها نامنظم است اما برای رشد بسیار مهم خواهد بود. |
|
نوزاد 4 تا 11 ماهه |
12 تا 15 ساعت در روز |
در این مرحله، نوزادان در طول شب به مدت طولانی‌تری می‌خوابند و ممکن است 2 تا 3 بار در طول روز نیز چرت بزنند. |
|
کودکان نوپا یک تا 2 ساله |
11 تا 14 ساعت در روز | کودکان نوپا اغلب یک چرت طولانی می‌زنند و ممکن است در زمان خواب مقاومت کنند، داشتن یک یک روال ثابت، به حل این مسئله کمک می‌کند. |
| کودکان پیش دبستانی 3 تا 5 ساله | ۱۰ تا ۱۳ ساعت در روز |
کودکان پیش‌دبستانی ممکن است چرت زدن را کنار بگذارند، اما همچنان برای استراحت کافی به خواب زودهنگام نیاز دارند. |
|
کودکان 6 تا 12 ساله |
۹ تا ۱۲ ساعت در شب | برنامه‌های شلوغ، استرس مدرسه و زمان استفاده از صفحه نمایش اغلب خواب را کاهش می‌دهند، اما حفظ ۹ ساعت خواب کافی در کودکان یا حتی بیشتر برای یادگیری بسیار مهم است. |
| نوجوانان 13 تا 18 ساله | ۸ تا ۱۰ ساعت در شب |
اگرچه نوجوانان اغلب به دلیل هورمون‌ها و سبک زندگی تا دیروقت بیدار می‌مانند، اما بدن و مغز در حال رشد آنها هنوز به خواب کافی نیاز دارد. |
علائم و نشانه های کم‌خوابی در کودکان
کودکان کم خواب همیشه خسته به نظر نمی‌رسند، در عوض ممکن است بیش فعال باشند. برخی از علائم عدم خواب کافی در کودکان عبارت هستند از:
- تحریک پذیری و کج خلقی‌های مکرر
- مشکل داشتن به هنگام بیدار شدن از خواب در صبح
- مشکل داشتن در تمرکز کردن به هنگام حضور در مدرسه
- حلقه‌های تیره زیر چشم
- فراموشی یا ضعف در حفظ حافظه
- افزایش تصادفات یا دست و پا چلفتی بودن
تأثیر خواب بر تمرکز و یادگیری
خواب دکمه تنظیم مجدد طبیعی مغز است. کودکانی که استراحت کافی دارند بیش از سایر بچه‌ها متمرکز هستند و کارهای خود را بهتر انجام می‌دهند. برخی از تاثیرات مثبت خواب بر تمرکز و یادگیری کودکان را در ادامه نام می‌بریم:
- در کلاس بهتر تمرکز می‌کنند
- اطلاعات را به طور مؤثرتری حفظ می‌کنند
- مشکلات را با خلاقیت بیشتری حل می‌کنند
- در محیط‌های تحصیلی و اجتماعی عملکرد بهتری دارند
از سوی دیگر، کمبود خواب می‌تواند علائم ADHD ، بی‌قراری، تکانشگری و مشکل در تمرکز را به همراه داشته باشد.
مشکلات رایج خواب در کودکان
کودکان می‌توانند انواع مشکلات خواب را تجربه کنند و اگرچه بسیاری از این مشکلات، بخش طبیعی از روند بزرگ شدن آنها هستند، اما این مسائل هم برای کودک و هم برای والدین استرس‌زا هستند. برای رفع مشکلات رایج مربوط به خواب کودکان باید میزان و زمان خواب آنها را مدیریت کنید. در بخش‌های بعدی بیشتر در مورد این مشکلات توضیح می‌دهیم.
کابوس‌ها و وحشت‌های شبانه
این مشکلات اغلب ناشی از استرس، وابستگی کودک به پدر و مادر به هنگام خواب و ترس از جدا شدن آنها، تحریک بیش از حد یا خوردن غذاهای خاص قبل از خواب است.کابوس‌ها رویاهای واضح و ترسناکی هستند که به طور معمول در طول خواب REM (مرحله سبک‌تر خواب) رخ می‌دهند. کودکان ممکن است با گریه از خواب بیدار شوند، والدین خود را صدا بزنند و به وضوح به یاد بیاورند که چه چیزی آنها را ترسانده است.
آنها اغلب در اثر تماشای برنامه‌های ترسناک یا حتی میان وعده‌های آخر شب که خواب را مختل می‌کنند، تحریک می‌شوند. آرام کردن فرزندتان، اجتناب از استفاده رسانه‌های ترسناک قبل از خواب و ایجاد یک روال آرامش‌بخش (مانند مطالعه یا موسیقی ملایم) می‌تواند راهکار خوبی باشد.
شب ادراری
این مشکل اغلب در کودکان خردسال شایع است و به طور معمول با بزرگ شدن آنها از بین می‌رود.این مشکل به خصوص در کودکان زیر هفت سال رواج دارد. این اتفاق اغلب به دلیل رشد ناکافی مثانه کودک رخ می‌دهد یا اینکه مغز او هنوز یاد نگرفته که سیگنال‌های مثانه را در طول خواب عمیق به طور کامل تشخیص دهد.
ژنتیک نیز در بروز این عارضه نقش دارد. اگر شما یا همسرتان در کودکی شب ادراری داشته‌اید، احتمال بیشتری وجود دارد که فرزند کوچک شما نیز آن را تجربه کند. در بیشتر موارد، کودکان در نهایت بدون مداخله پزشکی از این مشکل عبور می‌کنند. با این حال، والدین می‌توانند با محدود کردن نوشیدنی‌ها قبل از خواب، تشویق به استفاده از دستشویی قبل از خواب و استفاده از محافظ تشک ضد آب برای کاهش استرس، به آنها کمک کنند.
تمایل داشتن به بیدار ماندن در زمان خواب
این عارضه نیز اغلب به زمان استفاده از صفحه نمایش یا برنامه‌های نامنظم مرتبط است.بسیاری از کودکان در برابر زمان خواب مقاومت می‌کنند و این مبارزه اغلب والدین را ناامید می‌کند. علل بروز این مشکل می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال زمان استفاده از صفحه نمایش قبل از خواب یکی از بزرگترین مقصران است، زیرا نور آبی دستگاه‌ها تولید ملاتونین (هورمون خواب) را به تأخیر می‌اندازد.
راه رفتن در خواب
راه رفتن در خواب به طور معمول بی‌ضرر است اما کودک مواجه شده با این مشکل باید از نظر ایمنی تحت نظر باشد.راه رفتن در خواب به طور معمول در کودکان ۴ تا ۱۲ ساله ظاهر می‌شود و در طول خواب عمیق اتفاق می‌افتد. کودک ممکن است در هنگام خواب بنشیند، راه برود، صحبت کند یا حتی کارهای ساده‌ای انجام دهد، اغلب با چشمان باز اما چهره‌ای خالی از هوش و حواس.
این مشکل می‌تواند نگران‌کننده باشد، اما اگر محیط امن باشد، راه رفتن در خواب به ندرت خطرناک است. والدین هرگز نباید سعی کنند کودکی که در خواب راه می‌رود را ناگهان بیدار کنند، زیرا این کار باعث سردرگمی یا ترس او می‌شود. در عوض، بهتر است آنها را به آرامی به رختخواب برگردانید.
چطور کودک را به خواب منظم عادت دهیم؟
کمک به کودکان برای تنظیم الگوی خواب منظم، نیازمند صبر و پشتکار ملایم است. نکته کلیدی، رعایت ریتم شبانه‌روزی است تا خوابیدن و بیدار شدن آنها طبیعی شود. البته جدا کردن جای خواب کودکان نیز می‌تواند تاثیر مثبتی بر روی نظم‌دهی روتین خواب آنها داشته باشد.
اگر فرزندتان در حال حاضر خیلی دیر می‌خوابد، با تغییر تدریجی زمان خواب شروع کنید ، هر چند شب یکبار، ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زودتر او را به خواب دعوت کنید. از چرت‌های طولانی یا دیرهنگام که می‌تواند زمان خواب را به عقب بیندازد، او را منع کنید. یک راهکار مفید دیگر، قرار دادن فرزندتان در معرض نور طبیعی صبحگاهی است که به بدن سیگنال می‌دهد بیدار و هوشیار باشد.
شب‌ها نیز محیط را کم‌نور و آرام نگه دارید. در ادامه سایر روش‌ها برای تنظیم خواب کودکان را ذکر می‌کنیم:
- زمان خواب و بیداری ثابتی را تعیین کنید (حتی در آخر هفته‌ها)
- یک برنامه خواب آرامش‌بخش در نظر بگیرید: مطالعه، حمام گرم و موسیقی ملایم قبل از خواب تاثیر خوبی دارند
- استفاده از صفحه نمایش و چراغ‌های روشن را حداقل یک ساعت قبل از خواب محدود کنید
- اتاق خواب را تاریک، خنک و ساکت نگه دارید
- فرزند خود را به انجام فعالیت بدنی در طول روز تشویق کرده اما او را از انجام بازی‌های خشن قبل از خواب منع کنید
نقش والدین در ایجاد روتین خواب برای کودکان
کودکان با داشتن یک برنامه منظم رشد می‌کنند زیرا این برنامه منظم خواب به ایجاد حس امنیت آنها کمک می‌کند. در نظر داشته باشید والدین، به ویژه مادران، نقش محوری در شکل‌دهی عادات خواب دارند. در این بخش برخی از نقش‌های مهم والدین در ایجاد روتین خواب را شرح می‌دهیم. با شرکت در کارگاه استقلال خواب کودکان و با کمک این نکات می‌توانید روتین خواب کودکتان را بهبود بخشید.
- صبور بوده و به قوانین زمان خواب پایبند باشید
- از دادن پاداش‌هایی مانند اضافه کردن زمان استفاده از صفحه نمایش یا دادن تنقلات به دلیل اطاعت از زمان خواب مشخص شده خودداری کنید
- خودتان الگوی سالم خواب داشته باشید؛ زیرا کودکان آنچه را که می‌بینند کپی می‌کنند
- با فرزندتان به زبان ساده و قابل درک در مورد اهمیت خواب صحبت کنید.
جمع بندی
خواب رشته نامرئی است که سلامت، یادگیری و شادی کودک را به هم متصل می‌کند. از نوزادان تا نوجوانان، هر مرحله از کودکی نیازهای خواب منحصر به فردی دارد. شما به عنوان یک مادر، می‌توانید با ایجاد روال‌های مشخص، تعیین مرزها و ایجاد محیط‌هایی که استراحت را تشویق می‌کنند، به فرزندانتان کمک کنید.
اگر با روال خواب فرزندتان مشکل داشته یا به راهنمایی متخصص نیاز دارید، نگران نباشید، لازم نیست این کار را به تنهایی انجام دهید. برای دریافت کمک و مشاوره کودک حرفه‌ای متناسب با نیازهای فرزندتان، به تیم متخصص منکا مراجعه کنید.
سوالات متداول
1. کودک من چند ساعت باید بخوابد؟
بستگی به سن او دارد: کودکان نوپا حدود 11 تا 14 ساعت، کودکان در سن مدرسه 9 تا 12 ساعت و نوجوانان 8 تا 10 ساعت به خواب نیاز دارند.
2. چرا فرزندم شب‌ها دیر می‌خوابد؟
علل دیر خوابیدن فرزند شما ممکن است شامل استفاده از صفحه نمایش قبل از خواب، برنامه‌های نامنظم، مصرف بیش از حد قند یا کافئین و حتی استرس باشد.
3. کم‌خوابی چه تاثیری بر مغز کودک دارد؟
کم خوابی باعث کاهش حافظه، تمرکز و تنظیم احساسات می‌شود، یادگیری را سخت‌تر و رفتار را چالش برانگیزتر می‌کند.
4. چطور با کابوس‌های کودک برخورد کنیم؟
به او اطمینان خاطر دهید، از تماشای محتواهای ترسناک قبل از خواب اجتناب کنید و یک روال آرام‌بخش قبل از خواب به وجود آورید.
5. استفاده از موبایل و تبلت قبل خواب چه مشکلی ایجاد می‌کند؟
نور آبی صفحه نمایش، ترشح ملاتونین را به تأخیر می‌اندازد و خوابیدن را برای کودکان دشوارتر می‌کند. همچنین مغز را بیش از حد تحریک می‌کند.
6. چه غذاهایی به خواب بهتر کودک کمک می‌کنند؟
موز، شیر گرم، جو دوسر، بادام و بوقلمون حاوی مواد مغذی مناسب خواب مانند منیزیم و تریپتوفان هستند.
7. آیا مصرف زیاد قند می‌تواند بر خواب فرزندم تأثیر بگذارد؟
بله، قند قبل از خواب می‌تواند باعث بی‌قراری و تأخیر در به خواب رفتن شود.
8. اگر فرزندم بیش از حد می‌خوابد، آیا باید صبح او را بیدار کنم؟
بله، داشتن یک زمان بیدار شدن منظم به تنظیم ساعت بیولوژیکی آنها کمک می‌کند.
۹. آیا خوابیدن در کنار والدین برای کودکان مفید است؟
اگرچه خوابیدن در کنار والدین برای مدت طولانی راحتی را فراهم می‌کند، اما ممکن است استراحت والدین و کودک را مختل شود.
۱۰. چرت زدن چگونه بر خواب شبانه تأثیر می‌گذارد؟
چرت زدن برای کودکان خردسال ضروری است، اما باید مدت زمان آن محدود باشد و خیلی نزدیک به زمان خواب نباشد.
