خود ارضایی در کودکان
خودارضایی در کودکان موضوعی است که بسیاری از والدین را نگران می‌کند و اغلب با احساسات شدید و پیچیده همراه است. با این حال، این رفتار در بسیاری از موارد بخشی طبیعی از فرآیند رشد کودکان و از ویژگی‌های دوران نوجوانی است و نیاز به درک دقیق و رفتار مناسب از سوی والدین دارد. والدین باید به جای نگرانی بیش از حد، با آگاهی و شناخت صحیح با این موضوع برخورد کنند تا بتوانند به فرزند خود کمک کنند که این رفتار را به درستی مدیریت کند.
توضیح دادن این مسئله به کودکان به شکل مناسب و بدون ایجاد احساس شرم و گناه بسیار از اصول تربیت فرزندان بوده و بسیار اهمیت دارد. ایجاد فضای باز و احترام به کودکان برای پرسش در مورد بدنشان میتواند به رشد سالم جنسی و عاطفی آن‌ها کمک کند. در این مقاله، به بررسی دلایل، سن معمول این رفتار و نحوه برخورد والدین با آن می‌پردازیم.
بسیاری از والدین از اینکه فرزند خردسال خود را درگیر تحریک دستگاه تناسلی میبینند، بسیار نگران هستند. نه پرداختن به این موارد نشانه نگران کننده‌ای نیست و نه الزاما دوری کودک از چنین موضوعاتی نشانه‌ای از آسکشوال بودن است. این والدین ممکن است به شدت نگران بلوغ زودرس یا حتی درگیر شدن کودک با خودارضایی باشند. با این حال، تحریک دستگاه تناسلی در کودکان به هیچ عنوان با فعالیت جنسی در ارتباط نیست. تحریک دستگاه تناسلی میتواند به صورت مالش با دست یا مالیدن بدن به اشیاء دیگر مانند بالش، حیوان عروسکی یا تخت باشد.
خودارضایی در کودکان چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
خودارضایی در کودکان به تحریک خود به‌وسیله لمس اعضای تناسلی یا نواحی دیگر بدن اشاره دارد که به احساس لذت منجر می‌شود و میتواند یکی از نشانه‌های اختلالات روانی در کودکان باشد. این رفتار معمولاً بخشی از کنجکاوی کودک در مورد بدن خود است و به‌طور کلی به معنی مسئله‌ای غیرعادی یا مشکل‌دار نیست. خودارضایی کودکان عموماً به دلیل کشف جسمی و کنجکاوی طبیعی نسبت به بدنشان اتفاق می‌افتد، و نه به دلایل جنسی یا وابستگی‌های احساسی پیچیده‌ای که در بزرگسالان دیده می‌شود.
این رفتار غالباً از سنین پایین آغاز می‌شود و کودک با تکرار این رفتار به دنبال کشف و شناخت احساسات فیزیکی خود است. در بیشتر موارد، این مسئله در کودکان سالم به‌عنوان بخشی از فرآیند یادگیری طبیعی بدنشان محسوب می‌شود و معمولاً نیاز به درمان خاصی ندارد، مگر اینکه به علت مشکلات دیگری مانند اضطراب یا استرس باشد.
دختران اغلب تا حدود ده تا یازده ماهگی واژن (دستگاه تناسلی خارجی زن) خود را کشف نمیکنند. آموزش پوتی (از پوشک گرفتن) میتواند بازه زمانی دیگری باشد که در مورد ناحیه تناسلی کنجکاویهایی ایجاد می‌شود. پسرها در این دوره زمانی با آلت تناسلی خود بازی خواهند کرد. دختران حتی ممکن است چیزهایی را وارد واژن خود کنند
دلیل خودارضایی کودکان چیست؟
یکی از دلایل اصلی خودارضایی در کودکان، کشف بدن و احساس لذت جسمی است. کودکان در مرحله‌ای از رشد خود به تدریج به توانایی‌ها و واکنش‌های بدنی خود پی می‌برند و این کنجکاوی میتواند منجر به لمس قسمت‌های مختلف بدن شود. در این میان نباید تاثیر فضای مجازی بر کودکان را نادیده گرفت و آن را کم اهمیت دانست. در برخی موارد، این لمس ممکن است به‌طور تصادفی به لذت جسمی منجر شود و کودک این رفتار را تکرار کند تا آن حس لذت را مجدداً تجربه کند.
دلیل دیگر ممکن است به محیط و حالات روحی کودک مربوط باشد. گاهی اوقات، کودکان در مواجهه با استرس یا فشارهای عاطفی، به خودارضایی به عنوان یک راه برای تسکین و آرامش دست می‌زنند. در این موارد، خودارضایی به نوعی راه‌حل برای مواجهه با اضطراب یا عدم امنیت در زندگی روزمره‌شان تبدیل می‌شود.
مهمترین این دلایل عبارتند از:
- کنجکاوی در مورد بدن
- احساس لذت جسمی
- آرامش و تسکین استرس
- تجربه کردن واکنش‌های فیزیکی
- مواجهه با فشارهای عاطفی
- نیاز به توجه
کودکان در چه سنی اقدام به خودارضایی می‌کنند؟
خودارضایی معمولاً از سنین پایین شروع می‌شود. برخی از کودکان ممکن است از سنین نوزادی به‌طور غیرارادی این رفتار را نشان دهند، اما بیشتر رفتارهای خودارضایی در کودکان در سنین پیش‌دبستانی (بین ۲ تا ۵ سالگی) یعنی کمی پایین تر از سن عقلی مشاهده می‌شود. این سن مرحله‌ای است که کودکان به‌طور طبیعی علاقه بیشتری به کشف بدن خود پیدا می‌کنند و ممکن است بدون درک از جنبه‌های اجتماعی این رفتار، به تحریک اعضای بدن خود بپردازند.
در این مرحله از رشد، کودکان اغلب هنوز به درک کاملی از حریم خصوصی و رفتارهای مناسب اجتماعی دست نیافته‌اند، به همین دلیل ممکن است خودارضایی را در جمع انجام دهند. والدین باید این رفتار را با ملایمت و بدون ایجاد احساس شرم مدیریت کنند و به کودک توضیح دهند که لمس بدن باید در حریم خصوصی انجام شود. در برخی موارد اضطراب جدایی در کودکان باعث بروز برخی واکنش‌های غیر قابل پیش بینی در جمع می‌شود. حتما بایستی نگرانیهای خود را با متخصص اطفال، روانشناس کودک و غیره در میان بگذارید، برخی از این موارد شامل علائم زیر هستند:
- اگر به نظر میرسد کودک درک اولیهای از دو طرفه بودن عمل جنسی دارد
- اگر این فعالیت اجباری (وسواسگونه) شود و با سایر فعالیتهای عادی تداخل داشته باشد یا نتوان به راحتی حواس کودک را از تحریک دستگاه تناسلی منحرف نمود
- اگر کودک رابطه جنسی را با کودک دیگری شبیهسازی کند
- اگر عامل دخول با کودک دیگری در میان باشد
- اگر فعالیت برای کودک مزاحم یا دردناک باشد
- اگر فعالیت بسیار بالاتر از سطح اصلی افزایش یابد، نشان میدهد که کودک در مورد چیزی استرس دارد و سعی می کند خود را آرام کند
- اگر بین کودک شما و کودک دیگر تماس دهانی تا تناسلی وجود داشته باشد
- اگر احساس میکنید فرزندتان به خصوص ناراحت یا غمگین بوده است
- اگر به نظر میرسد که این فعالیت در نتیجه ضربه به ناحیه و در نتیجه همراه با خاراندن یا مالش همراه باشد
نحوه برخورد صحیح والدین با خودارضایی کودکان
طبیعی است که تنبیه بدنی کودک نباید اولین واکنشی باشد که والدین نسبت به چنین مواردی خواهند داشت. والدین باید با این موضوع به شکل کاملاً آرام و غیرقضاوتی برخورد کنند. اولین گام این است که واکنش‌های شدید یا تنبیهی نداشته باشند، زیرا این نوع برخوردها میتواند به ایجاد حس گناه و شرم در کودک منجر شود. به جای آن، والدین باید به کودک توضیح دهند که هر فردی حق دارد بدن خود را بشناسد، اما این رفتارها باید در حریم خصوصی انجام شود.
والدین باید به این نکته توجه داشته باشند که خودارضایی در کودکان معمولاً نشانه‌ای از یک مشکل جدی نیست و نیاز به درمان خاصی ندارد و الزما تروما در کودکان محسوب نمی‌شود، مگر اینکه به دلایل عاطفی یا استرس‌های محیطی انجام شود. در این صورت، بهتر است با یک مشاور یا روانشناس کودک مشورت کنند تا به کودک کمک کنند تا راه‌های دیگری برای مقابله با استرس پیدا کند. فراموش نکنید که عوارض تماشا زیاد تلویزیون همواره در کمین کودک شما است. بنابراین سرگرم شدن کودک به تلویزیون راهکار مناسبی برای فرار از اجرای فرآیند درمان و آشنایی کودک با برخی واقعیت‌ها نیست.
نشانه‌های خودارضایی در کودکان چیست؟
یکی از نشانه‌های اصلی خودارضایی در کودکان، لمس مداوم اعضای تناسلی یا نواحی دیگر بدن است. این لمس ممکن است به‌طور مکرر و حتی در شرایطی که کودک تنها نیست، انجام شود. همچنین ممکن است کودک در حین انجام این رفتار احساس رضایت و آرامش نشان دهد و پس از آن خسته یا آرام شود.
دیگر نشانه‌های خودارضایی ممکن است شامل رفتارهای تکراری در زمان‌هایی خاص، مانند قبل از خواب یا در موقعیت‌های استرس‌زا باشد. اگر خودارضایی به شکلی افراطی یا در شرایط نامناسب اجتماعی انجام شود، میتواند نشانه‌ای از مشکلات عاطفی یا اضطراب‌های نهفته باشد که نیاز به بررسی دقیق‌تر دارد.
| نشانه‌ها | توضیحات | پیشنهادات برای والدین |
| لمس مکرر اعضای تناسلی | کودک به‌طور مداوم ناحیه تناسلی خود را لمس می‌کند، حتی در محیط‌های عمومی | بدون تنبیه، به کودک درباره حریم خصوصی توضیح دهید. |
| انجام رفتار در موقعیت‌های استرس‌زا | کودک این رفتار را زمانی که تحت فشار عاطفی یا استرس است تکرار می‌کند. | سعی کنید منابع استرس را شناسایی کرده و روش‌های مقابله با استرس را آموزش دهید. |
| انجام خودارضایی پیش از خواب | کودک قبل از خواب یا در زمان‌های خاصی این رفتار را انجام میدهد. | به تنظیم یک روتین آرامش‌بخش پیش از خواب کمک کنید. |
| کاهش توجه به محیط اطراف | کودک هنگام خودارضایی ممکن است از محیط اطراف خود غافل شود. | به کودک کمک کنید فعالیتهای جایگزین و جذاب را در زمان‌های خاص پیدا کند. |
| رفتارهای اجتماعی نامناسب | انجام خودارضایی در محیط‌های اجتماعی و عمومی بدون توجه به مناسبت رفتار | به کودک به‌آرامی یاد بدهید که این رفتارها باید در حریم خصوصی انجام شود. |
علت خودارضایی کودکان در سنین بالاتر
اگر خودارضایی کودکان در سنین بالاتر همچنان ادامه پیدا کند، ممکن است نشان‌دهنده مسائل پیچیده‌تری باشد. در برخی موارد، این رفتار میتواند نشانه‌ای از استرس، اضطراب، یا حتی تجربه‌ی آزارهای جنسی باشد. کودکان در این سنین معمولاً به شناخت بیشتری از احساسات خود می‌رسند و در صورتی که خودارضایی به‌عنوان راهی برای مدیریت استرس یا فشارهای عاطفی باشد، میتواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود.
از سوی دیگر، گاهی اوقات خودارضایی در سنین بالاتر به دلیل فقدان آگاهی یا آموزش صحیح درباره بدن و مسائل جنسی است. والدین می‌توانند با آموزش‌های مناسب و ارائه اطلاعات صحیح به کودکان، آن‌ها را در جهت درک بهتر رفتارها و احساساتشان هدایت کنند و از بروز مشکلات آینده جلوگیری کنند.
جمع بندی
خودارضایی در کودکان معمولاً بخشی از فرآیند رشد طبیعی آن‌ها است و به‌طور کلی نگران‌کننده نیست، اما والدین باید با آگاهی و دقت به این موضوع نگاه کنند. برخورد مناسب و آرام با این مسئله، بدون ایجاد حس گناه و شرم، میتواند به کودک کمک کند تا به شکلی سالم با احساسات و بدن خود آشنا شود. اگر خودارضایی کودکان به‌عنوان نشانه‌ای از استرس یا مشکلات عاطفی باشد، مشورت با یک متخصص میتواند مفید باشد. در نهایت، آموزش صحیح به کودکان درباره بدن، حریم خصوصی، و رفتارهای اجتماعی مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.