استرس در کودکان، دلایل و راهکارهایی برای درمان آن
چند وقت پیش کاربری در فضای مجازی نظری نوشت: “خوش به حال بچه‌ها، هیچ دغدغه‌ای ندارن” در ادامه دیگران در موافقت با نظر او گفته بودند: “واقعا، نه استرسی، نه اضطرابی، کل دنیاشون بازی و بی خیالیه”، تا اینکه کاربری کامنتی متفاوت گذاشت: “مگه میشه بچه‌ها یه سری احساسات رو نداشته باشن؟ وقتی همه آدم هستیم اون‌ها هم حتما جنس دغدغه‌هاشون فرق میکنه ولی حتما دغدغه دارن” و مادران دیگر موافقت و نگرانی خود را این گونه ابراز کردند که: “دقیقا. خیلی وقت‌ها ما حس میکنیم فرزندمون یه طوریه، انگار استرس و اضطراب داره”، “آره، متوجه استرس در کودکان‌مون هستیم ولی نمیدونیم چی کار کنیم”.
اگر شما هم از آن دسته از والدینی هستید که استرس در کودکانتان را احساس می‌کنید و به دنبال دانستن دلیل آن و رفع اضطراب در کودکانتان هستید، این مقاله مناسب شما می‌باشد.
تعریف استرس و اضطراب
با تلاش برای تعریف احساسات میتوان سطح آگاهی را بالا برد و حتی کنترل اوضاع را قبل از آن که دیر شود بدست گرفت. در بیانی ساده استرس و اضطراب واکنش بدن در زمانهایی است که کودکان و بزرگسالان آمیختهای از احساس فشار، آشفتگی و نداشتن طاقتِ تحمل را همزمان حس کنند. مقادیر اندک استرس میتوانند عامل مثبتی برای حرکت رو به جلو باشند، اما اضطراب بیش از حد، به شکل منفی روح، جسم و همهی ابعاد زندگی فرد را تحت تاثیر قرار میدهد.
اکثر افراد تمایل دارند تا استرس را به یک اتفاق بد گره بزنند درحالی که رویدادهای خوب آینده نظیر فارغ التحصیلی، تعطیلات یا فعالیت‌های جدید نیز میتواند باعث ایجاد استرس شود.
علت و دلایل استرس در کودکان
تجربه ی استرس در کودکان با تجربه ای که بزرگسالان از استرس و اضطراب دارند متفاوت است. اگر در بزرگسالان استرس ممکن است ناشی از فشار های کاری باشد؛ علت اضطراب در کودکان میتواند ناتوانی آن ها در تحمل شرایط و یا قرار گرفتن در یک موقعیت سخت یا دردناک باشد. در ادامه تعدادی مثال از موقعیت هایی که باعث ایجاد استرس در کودکان می‌شوند را برای شما آورده ایم:
– افکار و احساسات منفی دربارهی خودشان.
– دعوا کردن و یا داشتن مشکل با دوستان.
– تغییراتی که در بدن آن ها با گذر زمان و رشد اتفاق می افتد.
– تغییرات بزرگ ناگهانی مثل تغییر محل زندگی، تغییر مهدکودک یا هر محل آموزش کودک، جدا شدن والدین از همدیگر.
– محیط ناامن اطراف خانه، مثلا ناامنی محل و فضای همسایگی.
– از دست دادن عضوی از خانواده، فامیل، دوستان، حیوان خانگی و یا هر چیزی که به آن عشق می ورزند.
– بیماری های قلبی و عروقی
یکی دیگر از دلایل استرس در کودکان میتواند قرار گرفتن در موقعیت های جدید و یا غیر منتظره باشد. استرس در کودکان با رشد و بزرگ شدن آن ها به طور معمول بیشتر و غیر قابل کنترل تر میشود، زیرا دغدغه‌ها و پیچیدگی‌های زندگی آن ها بیشتر می شود، پس بهتر است که در این مسیر تلاشی برای نداشتن استرس آنها نکنید بلکه به شکل صحیح با آن ها همراهی و در این مسیر به آن ها کمک کنید.
فراموش نکنید که بسیاری از کودکان به خاطر سن شان دقیقا نمی دانند که چه اتفاقی برای آن ها در حال رخ دادن است و این نقش اهمیت والدین را چندین برابر پررنگ تر می کند.
کودکان مضطرب چه ویژگی‌هایی دارند؟
در قدم ابتدایی تشخیص این مسئله که آیا کودک شما مضطرب است از هر چیزی مهمتر است. فرزند شما، عشق تازه و نو زندگی شما است و در حداقل یک دههی ابتدایی هر کاری که انجام دهد و هر احساسی که از خود به شکلهای مختلف بروز دهد، برای شما از تازگی دارد. نمیتوان با اولین واکنش و یا اولین چیزی که از او میبینید به او برچسب مضطرب بزنید. اما در صورتی که چندین بار و به دفعات نشانههای جسمی، روحی و احساسی اضطراب در کودکان خود را مشاهدهگر بودید، آنگاه باید به دنبال علت و راهکار برخورد با این چالش باشید.
- تنفس تند و سطحی (غیر عمیق) همراه با تعریق و تپش قلب
- سردرد، سرگیجه و مشکلات خواب
- مشکلات هضم غذا، حالت تهوع و استفراغ
- افزایش و یا کاهش وزن غیر طبیعی در اثر خوردن خیلی زیاد و یا خیلی کم
- احساس دردهای مختلف در بدن و یا زود به زود بیمار شدن
– نادیده گرفتن مسئولیت ها و یا انجام بی کیفیتتر وظایفی که به اون میسپارید.
– حواس پرتی و نداشتن تمرکز .
– پریشانی هیجانی مانند گریه، جیغ زدن، داد زدن و عصبانیت و یا ناراحتی.
خود این نشانههای جسمی و روحی استرس میتوانند منجر به بیشتر شدن و بالا رفتن درجه‌ی اضطراب در کودکان نیز بشوند و این چرخه ی معیوب در جهت منفی و مخرب ادامه یابد. پس از نظر زمانی خیلی مهم است که هرچه زودتر و سریع تر علت ها را ریشه یابی کنید و اصولی به آن ها کمک کنید.
چگونه با کودکی که دچار استرس شده برخورد کنیم؟
تا اینجا به دو سوال اول و دوم متداول، تحت عناوین ” آیا کودک من مضطرب است؟” و “علت استرس در کودکان ما چیست؟” پاسخ دادیم. در بخش نهایی به “چگونگی برخورد تخصصی والدین با استرس در کودکان” میپردازیم.
– با فرزند خود در تعامل و ارتباط باشید.
– به فرزندتان سخت نگیرید.
– تنفس عمیق و آرام را با کودک تمرین کنید.
– به احساس استرس در کودکان جلوی آن ها اسم خنده داری بگذارید مثلا: “آقای استرس” ، “خانم اضطراب” و به شکل فان به کودک توضیح دهید که این داشتن این احساس در این شرایط پاسخ طبیعی بدن آنها است. این تشخیص و آگاهی به آنها کمک میکند که در دام چرخه ی معیوب اضطراب قرار نگیرند.
– تلاش کنید تا روتین های سالم مثل ورزش و یا خوردن میوه و سبزیجات را به شکل عادت در زندگی فرزندتان در بیاورید.
– از خودتان مراقبت کنید تا بتوانید بهتر از فرزندتان مراقبت کنید و توان و ظرفیت کمک به کم شدن استرس در کودکان تان را داشته باشید.
– از یک مشاور متخصص خردسالان و کودکان کمک و راهنمایی بگیرید.
توجه داشته باشید که این راهکارها عمومی هستند و با توجه به شخصیت شما، ویژگیهای کودک و شرایط محیطی شخصی سازی نشده اند. لذا شاید نتوانید دقیقا همین موارد را اجرا کنید و نیاز به کمک گرفتن از مشاور و راهنمایی متخصص داشته باشید تا به صورت حرفه ای در این مسیر شما را راهنمایی کند.
مجموعه منکا
«منکا» معتقد است، هر کودک مانند بوم نقاشی سفیدی است که بخش مهمی از این بوم به دست والدین نقاشی خواهد شد.
تیم منکا در تلاش است با افزایش آگاهی والدین، قدم مهمی در جهت خلق نقاشی هر چه زیباتر بردارد و در این مسیر با ارائه مشاوره توسط متخصصان مجرب و برگزاری دوره های آموزشی برای والدین و البته با فراهم سازی دوره ها و امکانات ویژه برای استعدادیابی کودکان، والدین آگاه را به بهترین شکل همراهی کند.