چگونه به کودک آموزش دهیم خودش غذا بخورد؟

آموزش غذا خوردن به کودکان از زیر مجموعه آموزش مهارت به کودکان به حساب می آید که از اهمیت بالایی نیز برخوردار است. زمانی که کودک شما با مواد غذایی جامد، انواع مختلفی از غذاها و طعم ­ها­ آشنا شد، وقت آن است تا به کودک خود کمک کنید تا خودش به تنهایی و مستقل از شما غذا بخورد. اما چه زمانی برای تشویق این مهارت جدید مناسب­تر است؟ چه نشانه ­هایی وجود دارد که حاکی از آماده بودن کودک ما برای گذراندن این تجربه­ ی جدید است؟ و بهترین غذاها برای شروع آموزش تغذیه مستقل به کودک چیست؟

معمولاً در حدود ۹ تا ۱۲ ماهگی، شما متوجه خواهید شد که کودکتان به تغذیه­ ی مستقل و آزمون و خطا در غذا خوردن تمایل نشان می­دهد. کودکان معمولا در این بازه­ی سنی تجربه بیشتری در خوردن مواد جامد پیدا کرده و مایل هستند بافت­های مختلف غذاها را با انگشتان خود لمس و احساس کنند. آنها غذاهای مختلف را به دهان می­برند، مزه می­کنند و به طعم آنها واکنش نشان می­ دهند.

در این بازه­ ی سنی مهم­ترین رویدادهای حسی از طریق دهان تجربه می­ شوند و کودکان با رشد مهارت­ های حرکتی ظریف و تقویت هرچه بیشتر انگشتان، تمایل بالاتری نسبت به تجربه­ی تغذیه مستقل خواهند داشت. در واقع کودک تلاش می­کند خوراکی ­ها را با انگشت شست و سبابه در دست گرفته و به سمت دهان ببرد، که این یک مهارت حرکتی ظریف است که به آن چنگ زدن انبری نیز می­گویند. اینها همه نشانه های خوبی هستند که نشان می­ دهند کودک شما در مسیر تغذیه ­ی مستقل قرار گرفته و برای شروع این فرآیند آماده است.

نشانه­ هایی وجود دارد که شما بایستی به عنوان والد به دنبال آنها باشید و این نشانه ­ها در واقع بیانگر آمادگی کودک جهت شروع تغذیه­ ی مستقل است:

• قاشق را هنگام غذا خوردن از شما می­گیرد.
• بشقاب، کاسه یا سینی غذای خود را در دست می­گیرد.
• برای گرفتن غذا تلاش و تقلا می­کند.
• چنگ زدن انبری را آغاز کرده و اجسام را از این طریق به سمت دهان می­برد.
• هنگامی که می خواهید به او غذا بدهید دست شما را به کنار می­راند.

توجه به این علائم اهمیت بالایی دارد، تنها به سن و دوره­ی رشدی کودک توجه نکنید، کودکان بسیار منحصر به فرد هستند و گاهی بازه­های زمانی ورود آنها به تجربیات مختلف نیز منحصر به فرد خواهد بود. اگر نوزاد ۹ یا ۱۰ ماهه است اما این علائم آمادگی را نشان نمی­دهد، والدین بایستی صبر کنند تا این علائم را در او شناسایی کنند. اما هنگامی که این علائم را در کودک خود مشاهده کردید، بایستی سریعا فرصت­هایی را برای تغذیه مستقل او فراهم آورید، او را هدایت کنید و تجربیات کارآمدی در اختیارش قرار دهید .به آنها اجازه دهید تا آزمون و خطا کنند. تنها به این ترتیب است که آنها این مهارت را یاد گرفته و به آن مسلط خواهند شد!

در اینجا چند مورد از غذاهایی آورده شده است که برای شروع تغذیه مستقل کودک گزینه­ های مناسبی هستند:

• غذاهایی که با ماست نرم و پوره شده باشند.
• هویج نرم پخته شده، سیب زمینی شیرین پوره شده، کدو حلوایی یا نخود فرنگی نرم و کاملا پخته و له شده.
• تکه ­های کوچک موز نرم، رسیده و له شده، آووکادو، کیوی یا هلو به حالت کمپوت و له شده.
• سیب یا گلابی نرم پخته و له شده.
• ماکارونی سبوس دار نرم پخته شده.
• تکه­های خرد و له شده مرغ، بوقلمون یا ماهی کاملا پخته و له شده.

غذاهای ذکر شده در قسمت بالا، علاوه بر اینکه مقوی و تامین کننده مناسبی برای انواع ویتامین­ها و پروتئین­های مورد نیاز کودک هستند، امکان چنگ زدن متناسب با رشد مهارت­های حرکتی ظریف و تواما جویدن متناسب با ساختار دهانی کودک را فراهم می­کنند.

همه غذاها باید نرم بوده، به راحتی له شوند و به اندازه کافی بزرگ باشند تا کودک شما آن را با دست بگیرد، اما توجه داشته باشید که غذاها بایستی خیلی بزرگ هم نباشند تا امکان خفگی کودک از میان برداشته شود.

از آنجایی که در سنین ۹ تا ۱۰ ماهگی، هنوز تمام دندان­های کودک کامل رشد نکرده و قوی نیستند، غذاها باید کاملا نرم و له باشند. در واقع شما می­توانید تغذیه­ با غذاهای سفت­ تر را از دو سالگی و هم زمان با رشد کامل دندان­ها آغاز نمایید. برای اطمینان از میزان نرمی غذاها، آنها را بین انگشتان خود فشار دهید، غذا باید کاملا نرم بود و له شود. در شروع تغذیه مستقل کودک از غذاهای زیر اجتناب کنید:

• آجیل
• ذرت بو داده
• هویج خام
• انگور
• کشمش
• هات داگ و غذاهای فست فودی

دادن فرصت به کودکان برای تمرین:

به کودک خود فرصت کافی و فراوان برای تمرین بدهید. هرچه فرصت بیشتری برای تمرین در اختیار کودک قرار دهید، او با سرعت بالاتری آموزش خواهد دید و به تغذیه مستقل تسلط خواهد یافت.

غذا خوردن با دست را در کودک تشویق کنید:

قبل از آنکه قاشق را به کودک پیشنهاد و معرفی کنید، ابتدا او را تشویق کنید تا با استفاده از دستان خود غذا بخورد. یک راه خوب برای شروع این است که چند تکه غذا را روی یک سینی بگذارید، کودک را تشویق کنید ابتدا آنها را لمس کند، سپس خودتان این کار را اجرا کنید.

دست گرفتن قاشق را برای اون الگو سازی کنید:

پس از آنکه کودک نحوه­ ی به دست گرفتن و به دهان بردن غذا را آموخت و تجربه کرد، قاشق و بشقاب را به او معرفی کنید. ابتدا به دست گرفتن قاشق را برای او الگوسازی کنید، سپس این کار را با او تمرین نموده و پس از یادگیری، مرحله­ ی بعدی را آغاز نمایید. این مراحل را به آرامی و متناسب با سرعت یادگیری کودک به پیش ببرید.

در طول وعده ­های غذایی نزدیک کودک خود بمانید:

از آنجایی که کودک شما تغذیه مستقل را به تازگی آغاز کرده است، مهم است که نزدیک بمانید و او را زیر نظر داشته باشید. از او مراقبت کنید و در صورت نیاز او را تشویق و تصحیح نمایید. به هر حال توجه داشته باشید که او در حال یادگیری کار بسیار جدیدی است و به کمک و راهنمایی شما نیاز دارد!

آماده و هوشیار باشید:

تغذیه مستقل با آشفتگی و سختی­ های بسیاری همراه است! کودک ممکن است خود و محیط اطراف را بهم بریزد و کثیف کند. برای تمام این ها آماده باشید. آموزش تغذیه مناسب را در زمان راحتی و بدون استرس آغاز کنید. و برای تجربه ­ی تمام این نابسمانی­ ها آمادگی قبلی پیدا کنید. دستمال مرطوب کودک و حوله در نزدیکی خود داشته باشید. حتی ممکن است مجبور شوید کودک خود را بعد از صرف غذا حمام کنید.

به عنوان یک خانواده در کنار هم غذا بخورید:

یکی از بهترین راه‌ها برای آموزش تغذیه مستقل به کودک این است که از او بخواهید غذا خوردن سایر افراد خانواده را تماشا کند. کودکان همواره در حال یادگیری امور جدید هستند و از رفتارهای مدل شده یاد می­آموزند.

صبور باشید:

آموزش چگونگی تغذیه مستقل به کودک به زمان نیاز دارد، بنابراین با کودک خود صبور باشید. سعی نکنید در فرآیند یا زمان صرف غذا عجله کنید.

به عنوان والدینی که مسئولیت آموزش مهارت های زندگی به کودکان را دارید احتمالا دغدغه هایی مانند آموزش مسائل مالی به کودکان و مهارت های نه گفتن و … دارید. قبل از شروع این آموزش ها لازم است تا نسبت به مسائل و نکاتی آگاه باشید. نکات مرتبطت با این آموزش هارا در نوشته های زیر بخوانید:

چگونه مهارت نه گفتن را به کودکان بیاموزیم؟

آموزش پس انداز به کودکان با چند راهکار ساده 

آموزش حیوان دوستی به کودکان و مقابله با ترس از حیوانات