عوارض تماشا زیاد تلویزیون برای کودکان باید از همان ابتدای تولد جدی گرفته شود. تماشای تلویزیون به عنوان یکی از سرگرمی‌های محبوب در میان کودکان و بزرگسالان به شمار می‌رود. اگرچه تلویزیون می‌تواند منبعی از اطلاعات و آموزش برای کودکان باشد، اما تماشای زیاد آن می‌تواند عوارض جدی بر سلامت جسمی و روانی کودکان داشته باشد. این مقاله به بررسی عوارض تماشای زیاد تلویزیون برای کودکان، ویژگی برنامههای تلویزیونی که نباید کودکان ببینند، روش‌های کاهش تماشای تلویزیون، مدت زمان مناسب برای تماشای تلویزیون و فواید احتمالی آن می‌پردازد.
عوارض تماشا زیاد تلویزیون برای کودکان
از مشاهده جادوی ابرقهرمانان تا برنامههای آموزشی، کودکان از طریق تلویزیون تجربه‌ای فراگیر را کسب کرده و از این طریق دنیایی را برای خود خلق میکنند. گاهی اوقات، این دنیا و فانتزیهای آن، بسته به نوع نمایشهایی که کودکان در معرض آنها قرار دارند، باعث بروز نگرانیهایی میشود.
. رسانههای دیجیتال میتوانند شامل تلویزیون، اینترنت و دستگاههای هوشمند باشند. با اینکه برخی از این برنامهها دارای محتوای آموزشی هستند، اما بسیاری از کودکان بیش از حد درگیر تماشای رسانههای دیجیتال میشوند. بسیاری از برنامهها میتوانند با محتوای ترسناک یا پرخاشگرانه رفتار خشونت‌آمیز را به کودکان آموخته و آنها را از منظر روانشناختی تحت تاثیر قرار دهند. رسانههای دیجیتال همچنین ممکن است از طریق آگهی‌های تبلیغاتی مصرف غذاهای پرکالری و غیرمغذی، عادات غذایی آسیبزا را به کودکان بیاموزند.
تماشای زیاد تلویزیون برای کودکان می‌توان کاملا و به طرز غیر قابل انکاری مضر و خطرناک باشد. شاید ۳ مورد اصلی و جدی در این حوزه که باید بسیرا زیر ذره بین والدین قرار بگیرد به شرح زیر باشد:
تاثیرات منفی بر رشد جسمی
تماشای زیاد تلویزیون می‌تواند باعث کاهش فعالیت‌های بدنی کودکان شود که این موضوع به نوبه خود می‌تواند منجر به چاقی و مشکلات مربوط به سلامت جسمی شود. کودکانی که ساعت‌های طولانی را به تماشای تلویزیون می‌گذرانند، زمان کمتری برای بازی و فعالیت‌های فیزیکی دارند که این امر می‌تواند رشد سالم آنها را مختل کند.
تاثیرات منفی بر رشد روانی و اجتماعی
تماشای زیاد تلویزیون می‌تواند بر روابط اجتماعی کودکان تاثیر منفی بگذارد. این کودکان ممکن است زمان کمتری برای تعامل با دوستان و خانواده خود داشته باشند و به تدریج مهارت‌های اجتماعی آنها تضعیف شود. همچنین، برخی از برنامههای تلویزیونی ممکن است رفتارهای ناهنجار و خشونت‌آمیز را تقویت کنند که این موضوع می‌تواند بر رفتار و شخصیت کودکان تاثیر منفی بگذارد.
تاثیرات منفی بر عملکرد تحصیلی
کودکانی که زمان زیادی را صرف تماشای تلویزیون میکنند، ممکن است در مدرسه و فعالیت‌های تحصیلی خود دچار افت شوند. تماشای طولانی مدت تلویزیون می‌تواند باعث کاهش تمرکز و انگیزه کودکان برای انجام تکالیف و مطالعه شود، که این امر به نوبه خود می‌تواند نتایج تحصیلی آنها را تحت تاثیر قرار دهد.
ویژگی برنامه های تلویزیونی کودکان که نباید آن ها را ببینند
به طور کلی برنامه‌ای که طبق استانداردهای جهانی و تعریف شده در سازمان بهاشت جهانی در زیرشاخه سلامت روان کودکان به عنوان برنامه نامناسب کودک عنوان شده، نباید در فهرست برنامههای کودک شما جایی داشته باشد.
برنامههای حاوی خشونت
برنامههای تلویزیونی که حاوی صحنه‌های خشونت‌آمیز هستند، میتوانند تاثیرات منفی بر روان کودکان داشته باشند. تماشای این نوع برنامهها می‌تواند منجر به افزایش رفتارهای خشونت‌آمیز و تضعیف ارزش‌های اخلاقی در کودکان شود. کودکان با مشاهده خشونت، ممکن است این رفتارها را به عنوان روش‌های حل مسئله و تعامل با دیگران بیاموزند.
برنامههای حاوی محتوای نامناسب
برخی برنامههای تلویزیونی شامل محتوای نامناسبی مانند زبان ناپسند، تصاویر جنسی و رفتارهای غیراخلاقی هستند که تماشای آنها برای کودکان مناسب نیست. این برنامهها میتوانند تاثیرات منفی بر ارزش‌ها و باورهای کودکان داشته باشند و آنها را با مفاهیم و رفتارهایی آشنا کنند که برای سن آنها مناسب نیست.
برنامههای با تبلیغات فراوان
برنامه‌هایی که شامل تبلیغات فراوان به ویژه تبلیغات مواد غذایی ناسالم و اسباب‌بازی‌های غیرضروری هستند، میتوانند به طور منفی بر کودکان تاثیر بگذارند. این تبلیغات میتوانند باعث تحریک تقاضاهای غیرضروری در کودکان شوند و آنها را به سمت مصرف‌گرایی و انتخاب‌های ناسالم هدایت کنند.
از جمله مهمترین اثرات منفی تماشای تلویزیون بر کودکان عبارت است از:
- اتلاف زمان
- عدم کسب مهارت های کلامی، ارتباطی و اجتماعی
- از بین بردن خلاقیت و تخیل
- کاهش یا فقدان تمرکز
- چاقی
- افزایش مخاطرات سلامت قلب و چشم
- بروز و افزایش رفتارهای منفی
- تاثیر منفی بر تصویر کودک از خود
- تغییرات عاطفی و خلقی
- عملکرد ضعیف تحصیلی
- بروز مشکلات یادگیری
روش های کاهش تماشا تلویزیون در کودکان
به عنوان مهمترین روش‌های کاهش تماشای تلویزیون در کودکان باید به روش مذاکره و دیالوگ بین کودک و والد اشاره کرد. در واقع بهترین روانشناسان حوزه کودک بر این باور هستند که هیچ کودکی به ویژه در نسل جدید فریب تاکتیک‌های از قبل برنامه ریزی شده را نخواهد خورد. آنها به دنبال راهی برای دوستی بیشتر با والدین هستند و وقتی در این فرآیند، شاهد نقش بازی کردن والد باشند، حس خوبی نخواهند داشت. شما به عنوان والدین، میتوانید به کاهش اثرات مضر رسانههای دیجیتال کمک کنید. شما میتوانید نوع برنامهریزی را پیگیری و تنظیم نموده و زمان تماشای صفحه نمایش فرزندتان را محدود کنید.
تعیین محدودیت زمانی
یکی از موثرترین روش‌ها برای کاهش تماشای تلویزیون در کودکان، تعیین محدودیت زمانی برای آن است. والدین میتوانند برای کودکان خود قوانینی مشخص کنند که بر اساس آن، کودکان تنها مجاز به تماشای تلویزیون در زمان‌های مشخصی از روز باشند. این محدودیت‌ها میتوانند به کودکان کمک کنند تا تعادل مناسبی بین تماشای تلویزیون و سایر فعالیت‌های روزمره خود برقرار کنند.
ایجاد برنامههای جایگزین
والدین میتوانند با ایجاد برنامههای جایگزین مانند بازی‌های خارج از خانه، ورزش، خواندن کتاب و فعالیت‌های هنری، زمان تماشای تلویزیون کودکان را کاهش دهند. این فعالیت‌ها نه تنها به کاهش زمان تماشای تلویزیون کمک میکنند، بلکه میتوانند به رشد سالم و متعادل کودکان نیز کمک کنند.
تماشای تلویزیون به صورت مشترک
تماشای تلویزیون به همراه والدین می‌تواند به کاهش تاثیرات منفی آن کمک کند. والدین میتوانند با انتخاب برنامههای مناسب و بحث درباره محتوای آنها، به کودکان کمک کنند تا تماشای تلویزیون را به طور مفیدتری تجربه کنند. همچنین، والدین میتوانند با نظارت بر تماشای تلویزیون کودکان، از مشاهده برنامههای نامناسب جلوگیری کنند.
مدت زمان مناسب برای تماشا تلویزیون در کودکان
خطر تماشا بیش از حد تلویزیون برای کودکان بسیار جدی است و بهتر است که والدین از اهمیت مدت زمان استاندارد و مناسب برای تماشای تلویزیون در کودکان آگاه باشند.
کودکان زیر ۲ سال
طبق توصیه‌های متخصصان، کودکان زیر ۲ سال نباید اصلاً تلویزیون تماشا کنند. در این سن، کودکان به تعامل مستقیم با والدین و محیط اطراف نیاز دارند تا بتوانند مهارت‌های ارتباطی و شناختی خود را توسعه دهند.
کودکان ۲ تا ۵ سال
برای کودکان بین ۲ تا ۵ سال، زمان تماشای تلویزیون باید به حداکثر یک ساعت در روز محدود شود. این محدودیت می‌تواند به کودکان کمک کند تا وقت بیشتری را صرف بازی‌های فعال و تعامل با دیگران کنند، که این امر برای رشد سالم آنها ضروری است.
کودکان بالای ۵ سال
برای کودکان بالای ۵ سال، زمان تماشای تلویزیون می‌تواند به ۱ تا ۲ ساعت در روز محدود شود. این محدودیت باید شامل تماشای برنامههای آموزشی و مفید باشد که به رشد و توسعه کودکان کمک کند. همچنین، والدین باید نظارت دقیقی بر برنامههای تلویزیونی داشته باشند تا از مشاهده محتوای نامناسب جلوگیری شود.
فواید تماشای تلویزیون برای کودکان
مهمترین فایده تماشای تلویزیون برای کودک، آموزش و یادگیری مطالب مفید و پرفایده است. البته در این میان حتی اگر به جنبه تفریحی و افزایش شوق و ذوق کودک هم توجه کنیم، بسیار با ارزش خواهد بو.د.
آموزش و یادگیری
تماشای برنامههای آموزشی می‌تواند به کودکان کمک کند تا مفاهیم جدیدی را یاد بگیرند و دایره لغات خود را گسترش دهند. برنامههای مستند، علمی و آموزشی میتوانند به افزایش دانش کودکان در زمینه‌های مختلف کمک کنند و آنها را به یادگیری بیشتر تشویق کنند.
تقویت تخیل و خلاقیت
برخی برنامههای تلویزیونی میتوانند تخیل و خلاقیت کودکان را تقویت کنند. برنامه‌هایی که داستان‌های تخیلی و ماجراجویی‌های جذاب را به تصویر می‌کشند، میتوانند به کودکان کمک کنند تا از طریق تخیل به دنیای جدیدی وارد شوند و خلاقیت خود را تقویت کنند.
توسعه مهارت‌های اجتماعی
تماشای برنامه‌هایی که به مفاهیم اجتماعی و اخلاقی می‌پردازند، می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند. این برنامهها میتوانند به کودکان یاد دهند که چگونه با دیگران تعامل کنند، مشکلات را حل کنند و ارزش‌های اخلاقی را بیاموزند.
نتیجه گیری
تماشای تلویزیون می‌تواند هم دارای فواید و هم عوارض برای کودکان باشد. مهم است که والدین با تعیین محدودیت‌های مناسب و انتخاب برنامههای مفید، از تاثیرات منفی تماشای زیاد تلویزیون بر کودکان جلوگیری کنند. با مدیریت صحیح زمان تماشای تلویزیون و تشویق کودکان به فعالیت‌های جایگزین، می‌توان از فواید تلویزیون بهره‌مند شد و از عوارض آن جلوگیری کرد. توجه به این موضوع می‌تواند به رشد سالم و متعادل کودکان کمک کند و آنها را برای آینده‌ای بهتر آماده سازد.