انیمیشن‌ها بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی کودکان هستند و نقشی اساسی در شکل‌گیری شخصیت، تفکرات و رفتارهای آنها ایفا می‌کنند. از نخستین روزهای ظهور انیمیشن در اوایل قرن بیستم تا به امروز، این هنر همواره در حال تحول و پیشرفت بوده و توانسته است دنیایی رنگارنگ و خیالی را برای کودکان به ارمغان بیاورد.
با وجود این که انیمیشن‌ها می‌توانند ابزارهای آموزشی و تربیتی بسیار مفیدی باشند، اما برخی از آنها ممکن است حاوی محتوای نامناسب و مضری باشند که تاثیرات منفی بر کودکان می‌گذارند.
در این مقاله به بررسی تاریخچه تولید انیمیشن مخصوص کودکان، نقش انیمیشن در تربیت کودک، دلایل علمی ممنوعیت برخی انیمیشن‌ها برای کودکان، مفهوم انیمیشن بد، انیمیشن‌های مهم در تاریخ کودکان، انیمیشن‌هایی با بالاترین میزان استقبال و دلایل ممنوعیت انیمیشنی مانند سیمپسون‌ها خواهیم پرداخت.
تاریخچه تولید انیمیشن مخصوص کودکان
تاریخچه تولید انیمیشن مخصوص کودکان به اوایل قرن بیستم برمی‌گردد، زمانی که انیمیشن‌های کوتاه و ساده برای سرگرمی کودکان در سینماها به نمایش گذاشته می‌شد. یکی از نخستین انیمیشن‌های معروف برای کودکان، “گربه فلیکس” بود که در سال ۱۹۱۹ ساخته شد.
این انیمیشن بدون دیالوگ، داستان‌های ساده و جذابی را به نمایش می‌گذاشت و توانست توجه کودکان را به خود جلب کند. با پیشرفت فناوری انیمیشن و ظهور کمپانی‌هایی مانند والت دیزنی در دهه ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰، انیمیشن‌های مخصوص کودکان به صورت حرفه‌ای‌تر و با کیفیت بالاتری تولید شدند.
در دهه‌های بعد، انیمیشن‌های مختلفی با محوریت کودکان تولید شدند که هر کدام سبک و روش خاص خود را داشتند. انیمیشن‌هایی مانند “سفیدبرفی و هفت کوتوله” (۱۹۳۷) و “پینوکیو” (۱۹۴۰) از آثار اولیه والت دیزنی بودند که نه تنها کودکان بلکه بزرگسالان را نیز جذب کردند. این دوره، آغاز عصر طلایی انیمیشن‌های کودکان بود که با ورود تلویزیون به خانه‌ها، محبوبیت بیشتری پیدا کردند و نقش مهمی در فرهنگ عمومی ایفا کردند.
انیمیشن و نقش آن در تربیت کودک
انیمیشن‌ها می‌توانند نقش بسزایی در تربیت کودکان ایفا کنند، زیرا آنها علاوه بر سرگرمی، حامل پیام‌های آموزشی و اخلاقی نیز هستند. بسیاری از انیمیشن‌ها موضوعات مهمی مانند دوستی، همکاری، احترام به دیگران و اهمیت خانواده را به کودکان آموزش می‌دهند. از طریق داستان‌ها و شخصیت‌های جذاب، کودکان می‌توانند مفاهیم پیچیده را به شیوه‌ای ساده و قابل فهم یاد بگیرند و این مفاهیم را در زندگی روزمره خود به کار ببرند.
علاوه بر این، انیمیشن‌ها می‌توانند به تقویت مهارت‌های زبانی، خلاقیت و تفکر نقادانه کودکان کمک کنند. تماشای انیمیشن‌هایی با داستان‌های غنی و دیالوگ‌های مناسب می‌تواند دایره واژگان کودکان را گسترش دهد و به آنها کمک کند تا بهتر بتوانند احساسات و افکار خود را بیان کنند.
دیدن چالش‌ها و مشکلاتی که شخصیت‌های انیمیشن با آنها مواجه می‌شوند و راه‌حل‌های خلاقانه‌ای که برای حل آنها پیدا می‌کنند، می‌تواند به کودکان بیاموزد که در مواجهه با مشکلات زندگی نیز خلاق و مثبت‌اندیش باشند.
به چه دلایل علمی، انیمیشن برای کودک ممنوع می‌شود؟
دلایل علمی متعددی وجود دارد که بر اساس آنها برخی انیمیشن‌ها برای کودکان ممنوع می‌شوند. یکی از این دلایل، محتوای نامناسب و خشونت‌آمیز است. تحقیقات نشان داده‌اند که تماشای مداوم محتوای خشونت‌آمیز می‌تواند تاثیرات منفی بر رفتار کودکان داشته باشد و آنها را به سوی رفتارهای پرخاشگرانه و ناهنجار سوق دهد. به همین دلیل، انیمیشن‌هایی که حاوی صحنه‌های خشونت‌آمیز، ترسناک یا جنسی هستند، برای کودکان ممنوع می‌شوند.
علاوه بر این، برخی انیمیشن‌ها ممکن است حاوی پیام‌های غلط و غیر اخلاقی باشند که می‌توانند تاثیرات منفی بر ذهن و تربیت کودکان داشته باشند. مثلاً انیمیشن‌هایی که رفتارهای نامناسب اجتماعی را تبلیغ می‌کنند یا ارزش‌های فرهنگی و اخلاقی نادرستی را به تصویر می‌کشند، ممکن است کودکان را به سوی الگوهای رفتاری غلط هدایت کنند. به همین دلیل، بررسی محتوای انیمیشن‌ها و اطمینان از مناسب بودن آنها برای کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است.
چرا انیمیشن بد؟
انیمیشن‌های بد به دلایل متعددی می‌توانند برای کودکان مضر باشند. یکی از دلایل اصلی، محتوای نامناسب این انیمیشن‌هاست که می‌تواند شامل خشونت، ترس، رفتارهای ناهنجار و پیام‌های غیر اخلاقی باشد. تماشای این نوع انیمیشن‌ها می‌تواند تاثیرات منفی بر روان و رفتار کودکان داشته باشد، آنها را دچار ترس و اضطراب کند و به سوی رفتارهای پرخاشگرانه سوق دهد. علاوه بر این، انیمیشن‌های بد ممکن است انتظارات و ارزش‌های غلطی را در ذهن کودکان ایجاد کنند و آنها را به سوی الگوهای رفتاری نامناسب هدایت کنند.
دیگر دلیل برای بد بودن برخی انیمیشن‌ها، کیفیت پایین تولید و عدم توجه به جنبه‌های آموزشی و تربیتی است. انیمیشن‌هایی که تنها به دنبال جذب مخاطب و کسب درآمد هستند و به کیفیت محتوای خود توجهی ندارند، نمی‌توانند تاثیر مثبتی بر رشد و تربیت کودکان داشته باشند. این انیمیشن‌ها نه تنها از نظر هنری و فنی ضعیف هستند، بلکه پیام‌های آموزشی و اخلاقی مناسبی نیز به کودکان منتقل نمی‌کنند.
انیمیشن‌های مهم در تاریخ برای کودکان کدام بوده‌اند؟
تاریخ انیمیشن‌های کودکان پر از آثار مهم و تاثیرگذار است که هر کدام به نوعی توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای در ذهن و قلب کودکان و حتی بزرگسالان پیدا کنند. یکی از این آثار، “سفیدبرفی و هفت کوتوله” (۱۹۳۷) است که به عنوان نخستین انیمیشن بلند دیزنی و اولین انیمیشن بلند تجاری جهان، نقطه عطفی در تاریخ انیمیشن به حساب می‌آید. این فیلم با داستان جذاب، شخصیت‌های دوست‌داشتنی و موسیقی ماندگار خود، استانداردهای جدیدی را برای انیمیشن‌های کودکان تعیین کرد.
دیگر انیمیشن مهم، “شیرشاه” (۱۹۹۴) است که با داستانی احساسی و آموزنده درباره رشد، مسئولیت‌پذیری و اهمیت خانواده، توانست دل بسیاری از کودکان و بزرگسالان را به دست آورد. این انیمیشن نه تنها به دلیل داستان و شخصیت‌های جذابش، بلکه به خاطر موسیقی زیبا و انیمیشن با کیفیتش، یکی از موفق‌ترین و محبوب‌ترین انیمیشن‌های تاریخ به شمار می‌آید.
بالاترین تماشا و استقبال در تاریخ انیمیشن‌های کودک
برخی از انیمیشن‌های کودکان به دلیل داستان جذاب، شخصیت‌های دوست‌داشتنی و تولید با کیفیت، توانسته‌اند بالاترین میزان تماشا و استقبال را در تاریخ به دست آورند. یکی از این انیمیشن‌ها “یخ‌زده” (Frozen) محصول سال ۲۰۱۳ است که به دلیل داستان منحصربه‌فرد و موسیقی زیبا، محبوبیت زیادی بین کودکان و حتی بزرگسالان پیدا کرد. این انیمیشن توانست بیش از ۱.۲ میلیارد دلار در گیشه‌های جهانی فروش داشته باشد و جوایز متعددی از جمله دو جایزه اسکار را کسب کند.
دیگر انیمیشن موفق، “داستان اسباب‌بازی ۳” (۲۰۱۰) است که سومین قسمت از سری داستان اسباب‌بازی و یکی از پرفروش‌ترین انیمیشن‌های تاریخ محسوب می‌شود. این انیمیشن با داستان احساسی و پیامی عمیق درباره دوستی و رشد، توانست بیش از ۱ میلیارد دلار در گیشه‌های جهانی فروش داشته باشد و به یکی از محبوب‌ترین انیمیشن‌های کودکان تبدیل شود.
انیمیشن سیمپسون‌ها چرا در برزیل ممنوع شده است؟
انیمیشن “سیمپسون‌ها” (The Simpsons) به دلیل محتوای بعضاً جنجالی و طنز تند خود در برخی کشورها از جمله برزیل با ممنوعیت مواجه شده است. یکی از دلایل اصلی ممنوعیت این انیمیشن در برزیل، نحوه نمایش نامناسب و غیر واقع‌گرایانه این کشور در یکی از قسمت‌های سریال بود. در این قسمت، برزیل به عنوان یک کشور پر از خشونت، فساد و بی‌نظمی به تصویر کشیده شد که موجب اعتراضات شدید مردم و دولت برزیل شد.
علاوه بر این، “سیمپسون‌ها” به دلیل محتوای بزرگسالانه و پیام‌های سیاسی و اجتماعی تند، ممکن است برای کودکان مناسب نباشد و به همین دلیل در برخی کشورها محدودیت‌هایی برای پخش آن اعمال شده است. این انیمیشن که بیشتر برای بزرگسالان تولید شده است، دارای طنزی تند و گاه بی‌پرده است که می‌تواند تاثیرات منفی بر رفتار و دیدگاه کودکان داشته باشد.
توهین به کشور و مردم برزیل
این انیمیشن ابتدا در کشورهای آمریکا و برزیل و پس از آن در تمام دنیا بعنوان یکی از انیمیشن‌های ممنوعه برای کودکان معرفی شده است. علت آن خشونت، تحقیر ارزش‌های خانوادگی، رفتارهای بی‌ثبات و توهین به شخصیت‌ها و کشورها عنوان شده بود.
بخش گردشگری ریو یکی از اپیزودهای این انیمیشن را به شدت توهین آمیز تشخیص داده و تهدید کرد که از سازندگان کارتون شکایت خواهد کرد. طبق داستان، شخصیت‌ها به یک شهر برزیلی می‌روند که به صورت جنگلی با میمون‌هایی که در حالا بالا رفتن و پریدن از درخت‌ها هستند، به تصویر کشیده شده است. نمایش این قسمت همچنان در برزیل ممنوع به حساب می‌آید.
اگرچه آزادی بیان در ساخت انیمیشن اهمیت دارد، اما احترام به کشورها و فرهنگ آنها نیز اهمیت بسیار بالایی دارد و در همین محتواها به کودکان آموزش داده می‌شود.
شوخی‌های سریال سیمپسون‌ها اغلب آنقدر سریع اتفاق می‌افتند که کودکان عبارات عمیق‌تری را که در داستان طولانی مدت زندگی پدر هومر، مادر مارج، بارت، و لیزا پنهان شده است، دریافت نمی‌کنند. استفاده مکرر از کلمات “به جهنم” و “لعنتی” توسط بارت وجود دارد. هومر اغلب بعنوان بخشی از شوخی، بارت را خفه می‌کند.
تمسخر دین و اخلاق و عرفان
در این نمایش دین، اخلاق، عرفان و مسائل حساس دیگر دائما مورد تمسخر قرار می‌گیرد. برنامه‌های ویژه هالووین به شدت خشن هستند و حضور شخصیت هایی که یکدیگر را به شیوه های وحشتناکی می‌کشند برای کودکان بسیار آزاردهنده خواهد بود.
شخصیت‌ها گاهی اوقات چیزهایی می‌خورند یا می‌نوشند که موجب تحریک روانی آنها شده و به عبارتی روان‌گردان هستند. برخی سکانس ها حاوی لباس‌های نامناسب بوده و رابطه جنسی موضوع بسیاری از شوخی‌ها است. شخصیت‌ها تقریباً در هر قسمت نوشیدنی الکلی می‌نوشند و گهگاه از تنباکو استفاده می‌کنند.
ستاره‌های مهمان از نظر فرهنگ، نژاد و گرایش جنسی متفاوت هستند. اما این نمایش به دلیل استفاده از کلیشه‌ها مورد انتقاد قرار گرفته است به‌ویژه مالک فروشگاه بزرگ آپو، که کلیشه‌های مهاجرین هندی را تداوم می‌بخشد.
خشونت مکرر در کارتون نیز ماجرای بعدی است. تصادفات اتومبیل، انفجار، شوخی‌های فیزیکی، جراحات، قلدری در حیاط مدرسه. برنامه‌های ویژه هالووین که به شدت خشن هستند، با اندام‌ها و سرهای بی‌جسم متحرک، خون و خراش اجرا می‌شوند.
جمع‌بندی
انیمیشن‌های مخصوص کودکان نقش مهمی در تربیت و رشد آنها ایفا می‌کنند، اما انتخاب صحیح این انیمیشن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. تاریخچه تولید انیمیشن‌های کودکان نشان می‌دهد که این صنعت توانسته است آثار مهم و تاثیرگذاری را به وجود آورد که همچنان در ذهن و قلب کودکان باقی مانده‌اند. در عین حال، باید به تاثیرات منفی انیمیشن‌های بد و نامناسب نیز توجه داشت و از تماشای آنها توسط کودکان جلوگیری کرد. انیمیشن‌های موفقی مانند “سفیدبرفی و هفت کوتوله”، “
شیرشاه” و “یخ‌زده” نمونه‌های بارزی از تاثیرات مثبت انیمیشن بر کودکان هستند. اما در مقابل، انیمیشن‌هایی مانند “سیمپسون‌ها” به دلیل محتوای نامناسب، ممکن است برای کودکان مناسب نباشند و در برخی کشورها با ممنوعیت مواجه شوند. انتخاب هوشمندانه و آگاهانه انیمیشن‌ها می‌تواند به رشد سالم و تربیت مناسب کودکان کمک کند.