سلامت روان کودکان و راه های مراقبت از آن

رولد دال، فیمنامه نویس و داستان نویس کودکان و بزرگسالان در مورد سلامت روان و اهمیت آن می گوید: “اگر افکار خوبی داشته باشی، مثل پرتوهای خورشید از چهره ات می درخشند و همیشه دوست داشتنی به نظر می آیی!”

برای آن که بیشتر در مورد سلامت روان و اهمیت آن و البته سلامت روان کودکان بیشتر بدانیم، باید ابتدا تعریفی از این مفاهیم ذکر شدهف ارائه شود تا موضوع مقاله هر چه بیشتر، روشن و واضح شود. به همین منظور در این مقاله همراه “منکا” باشید.

سلامت روان کودکان به معنای وضعیت مساعدی است که کودک، از نظر روانی دارا است. وضعیت مساعد آیتم های متفاوتی را دارد که شامل: احساس خوشبختی، رضایت، رفاه و تعادل روانی است. هم چنین می تواند مواردی نظیر ارتباطات اجتماعی، حافظه، تمرکز، تصمیم‌گیری، خلاقیت و توانایی‌های ارتباطی را نیز شامل شود. برای داشتن سلامت روان، لازم است که افراد از خود مراقبت کنند و در صورت نیاز به کمک، به متخصصین روانشناس و مشاوره مراجعه کنند. در بحث کودکان و سلامت روان کودکان، مسئولیت مراقبت و حفظ سلامت روان کودک به عهده والدین آگاه می باشد.

سلامت روان کودکان و  یا به بیان بهتر بهداشت روان در کودک، موضوعی  بسیار مهم است، زیرا سلامت روان کودکان، سال های طلایی باقی مانده از زندگی آنها را تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال، اگر یک کودک با مشکلات روانی مواجه باشد و یا به نوعی سلامت روحی کودک به چالش کشیده شده باشد، ممکن است این مشکلات به شکل جسمی نیز در بدن کودک، بروز پیدا کند و باعث شکل گیری مشکلات جدی در زندگی کودک در دوران بزرگسالی شود.

والدین آگاه باید بدانند، سلامت روان کودکان برای ارتقای عملکرد تحصیلی، اجتماعی و خانوادگی آن‌ها بسیار حائز اهمیت است. بنابراین، پرستاران، مدرسین، پزشکان و والدین همگی باید به سلامت روان کودکان توجه کافی و لازم را داشته باشند و در صورت نیاز برای رسیدگی به مشکلات روانی کودکان به مشاوران متخصص مراجعه کنند.

مرکز استعدادیابی کودکان منکا، برگزار کننده متفاوت ترین و کاربردی ترین کارگاه های تربیت فرزند است. منکا میتواند به شما به روز ترین راه کارها برای حفظ بهداشت روانی کودکانتان را آموزش دهد.

لازم است در این قسمت به والدین این هشدار داده شود که اگر  خانواده‌ها به سلامت روانی کودکان خود توجه نکنند، ممکن است کودکان با مشکلات روانی و روحی مانند اضطراب، افسردگی، ضعف در روابط اجتماعی، پرخاشگری یا مشکلات رفتاری مواجه شوند. بنابراین، والدین باید به سلامت روان کودکان خود توجه کنند و با ایجاد محیط سالم و دوستانه، حمایت و عشق فراوان، و بهره‌گیری از روش‌های صحیح برای ارتباط با کودکان، به آنها کمک کنند تا به شکل سالمی رشد کنند.

 مهم ترین افراد که نقش پررنگی در سلامت روان کودکان دارند، والدین هستند. نقش والدین در سلامت روحی کودکان بسیار مهم است. والدین می‌توانند با ایجاد محیط پایدار، حمایت فراوان، انتقال عشق و محبت، تعیین و تعریف ارزش‌های خوب و مثبت، آموزش مهارت‌های ارتباطی و افزایش خودآگاهی، به سلامت روان کودکان خود کمک  به سزایی کنند.

• برقراری امنیت: والدین باید به کودکان خود احساس امنیت بدهند تا آنها با اعتماد به نفس بیشتری  در روابط خود داشته و در ادامه زندگی بهتری داشته باشند. احساس امنیت منجر به افزایش اعتماد به نفس در کودکان خواهد شد.
• حضور فعال: والدین باید از حضور خود در زندگی کودکان شان لذت ببرند و برای آنها برای ایجاد ارتباط نزدیک و صمیمانه، سرگرمی و بازی کردن، وقت بگذارند.
•  آموزش مهارت‌های فکری: والدین می‌توانند به کودکان خود مهارت‌های فکری مثل حل مسئله، خلاقیت را آموزش  داده و این مهارت ها را در آنها تقویت کنند.

این نقش‌ها فقط تعدادی از نمونه‌هایی از نقش والدین در سلامت روان کودکان هستند، که نشان می‌دهد والدین چگونه می‌توانند به سلامت روان کودکان خود  کمک کنند.

انسان ها همانطور که دچار بیماری های جسمی می شوند ممکن است دچار بیماری های روانی نیز شوند که نادیده گرفتن و عدم درمان به موقع آنها می تواند به خطرناکی نادیده گرفتن بیماری های جسمی باشد و پیامد های بدی برای افراد داشته باشد. باید بدانیم که بیماری های مرتبط با روح و روان، در دروان کودکی و نوجوانی همانند دوران بزرگسالی شایع هستند.

شناخت و آگاهی از چنین بیماری هایی باعث می شود آنها سریعتر شناسایی و برای درمان آنها اقدام شود که در ادامه به حفظ سلامت روان کودکان کمک شایانی می شود. برای درمان به موقع این اختلالات و بیماری ها، لازم است شایع ترین اختلالات رایج در سنین کودکی بشناسیم. شایع ترین این اختلالات عبارت اند ا:

• اختلال بیش فعالی (ADHD)
• اختلال اضطراب
• اختلال نوروتیک (اختلالات مرتبط با استرس)
• اختلال رفتاری (ODD)
• اختلال اتیسم و اختلالات وابسته به آن
• اختلال افسردگی

لازم به ذکر است که فهرست ارائه شده، صرفاً برای مثال بوده و هر کودکی می‌تواند با اختلالات روانی دیگری نیز روبرو شود. تشخیص و درمان اختلالات روانی در کودکان نیازمند ارزیابی تخصصی توسط پزشکان متخصصین روانپزشکی در حوزه کودکان است.

والدین می توانند با پیروی از اصول تربیت کودکان و با انجام فعالیت هایی، به بهبود و یا حفظ سلامت روان کودکان خود کمک کنند. تقویت سلامت و بهداشت روان در کودکان می‌تواند با انجام فعالیت‌هایی صورت بگیرد. در زیر به برخی از این فعالیت‌ها اشاره می‌کنم:

•  با کودکان خود صحبت کنید: برای حل مسائل و افزایش تعاملات، با کودکان خود صحبت کنید و به کودکان بگویید که شما همیشه در کنار آن‌ها هستید و آن‌ها را دوست دارید. البته که ارتباط موثر با کودکان محدود به صحبت کردن نیست ولی حرف زدن با کودک به سلامت روان کودک کمک بزرگی خواهد کرد.
• تشویق کنید: همیشه کودکان را تشویق کنید و با آنها در خصوص پیشرفت و یا اتفاقاتی باعث شادی شان می شود صحبت کنید. برای کودکان، احساس قدردانی و تحسین بسیار مهم است.
• موسیقی گوش کنید: با کودکان موسیقی  که مناسب آنها باشد گوش دهید و آن‌ها را با دنیای موسیقی و رقص و شادی آشنا کنید.
• ورزش کنید: ورزش برای کودکان بسیار مهم است. به کودکان رشته های مختلف ورزشی را آموزش دهید. این کار زمینه ساز کشف استعداد آنها در رشته های ورزشی نیز می شود.
• برنامه ریزی: به کودکان آموزش دهید که چگونه برنامه ریزی کنند و به هدف‌های خود برسند.

در کل، بهتر است تقویت بهداشت روان در کودکان با ترکیبی از فعالیت‌های جذاب و البته آموزنده صورت گیرد.