استعدادیابی کودکان دغدغه ای مهم برای والدین

آیا استعداد در کودکان ذاتی است یا با تلاش و تمرین، قابل یادگیری است؟

استعداد در کودکان ممکن است به صورت ذاتی و یا از طریق محیط و تجربه‌های آن‌ها شکل گیرد. برخی افراد معتقدند که استعدادهای فردی به صورت ذاتی و از پیش تعیین شده است و برخی دیگر معتقد هستند که محیط و تجربه‌ها نقش بسیار مهمی در توسعه استعدادها دارند. در هر صورت، اهمیت تربیت و آموزش مناسب در توسعه استعداد کودکان بسیار چشم گیر است و می‌تواند تأثیر به سزایی در رشد آن‌ها داشته باشد.

یکی از پرتکرار ترین جملات در جمع مادران، این جمله است:

” سامان خیلی استعداد نقاشی دارد.”

“ملیکا، موقع دویدن خیلی تند تر از سایر دوستانش می دود، فکر می کنم در زمینه ورزش دو، بسیار با استعداد است و در بزرگسالی دونده خوبی می شود.”

با این اوصاف، می توان گفت کلمه “استعداد” از جمله کلمات مورد علاقه مادران و یا یکی از صفت های موردعلاقه مادران، برای تعریف و تمجید از فرزندانشان است و همین موضوع باعث می شود، آنها از سنین پایین، دغدغه استعدایابی کودکان را داشته باشند. با علم به این موضوع که استعداد در کودکان و شناسایی آن، امری بسیار مهم است، سوالی که در این قسمت مطرح می شود که البته در هنگام پرسش از مادران نیز، پاسخ صحیح و شفافی دریافت نمی شود، این سوال است:

“آیا می دانید مفهوم استعداد به چه معنی است؟” اگر این سوال و استعدادیابی کودکان، از دغدغه های شما؛ والد اگاه نیز هست، در این مقاله همراه “منکا” باشید.

و در پاسخ به این سوال که استعداد در کودکان، ذاتی است یا اکتسابی، باید بگوییم که متخصصان هنوز در این بحث به اتفاق نظر نرسیده اند. چرا که شواهدی وجود دارند که نشان می دهد برخی از عوامل ژنتیکی ممکن است در رشد استعدادهای خاص، مانند توانایی منحصر به فرد در رشته های مختلف ورزشی یا استعداد موسیقی نقش داشته باشد، هم چنین بسیاری از کارشناسان در زمینه استعدادیابی کودکان، معتقدند که محیط و تجربه، نقش مهمی در شکل دادن به توانایی های کودک بازی می کند.

به عنوان مثال، کودکانی که در سنین بسیار پایین در محیطی که موسقی پخش میشود قرار میگیرند، و یا به اصطلاح گوش آنها با موسیقی آشنا می شود و هم چنین آنها را از سنین پایین به کلاس های موسیقی می فرستند و زمینه آموزش آنها را فراهم می کنند، شانس بیشتری برای توسعه این مهارت ها در بزرگسالی دارند.

به عنوان جمع بندی نظرات متخصصان در این زمینه می توان گفت که، هم توانایی های ذاتی و هم عوامل محیطی در رشد استعداد کودکان بسیار موثر هستند و ممکن است کودکان با استعدادهای خاصی به دنیا بیایند، اما اغلب این محیط و تجربیات آنها است که به آنها اجازه می دهد تا این توانایی ها را به طور کامل درک کرده، رشد و توسعه دهند.

برای شناخت بهتر استعدادیابی کودکان و پیش بردن فرآیند استعدادیابی کودکان باید با انواع و دسته های مختلف استعداد آشنا باشیم. دسته بندی انواع استعداد در کودکان بسیار مختلف می باشد و به بیش از ده نوع می رسد، در این قسمت به معرفی مهم ترین انواع استعدادهای کودکان می پردازیم.

• استعداد ریاضیات:

کسانی که از این استعداد برخوردار هستند، توانایی برقراری ارتباط بین اعداد، یافتن مجهول و حل سریع مسائل ریاضی را دارند.

• استعداد تحلیل گری

توانایی یافتن ارتباط بین مسائل، سازمان‌دهی اطلاعات و بررسی جوانب مختلف موضوع از ویژگی‌های افراد تحلیل‌گر و یا دارای استعداد تحلیل گری می باشد.

• استعداد تخیل

افراد دارای این استعداد، قدرت بالایی در نقاشی، طراحی، استفاده از رنگ‌ها، سایه‌ها، بافندگی، انتخاب صحیح اشکال و حجم آن‌ها دارند.

• استعداد اجتماعی شدن

این استعداد در افرادی است که توانایی بالایی برای برقراری ارتباط اجتماعی با بقیه دارند. معمولا این افراد درک بالایی از بقیه انسان‌ها، شخصیت‌های مختلف و تفاوت‌های آن‌ها دارند.

شناسایی و کشف استعداد در کودکان، از اقدامات تاثیر گذار در زندگی آنها است که به جنبه های مختلف زندگی آنها سمت و سو می دهد اما نکته مهم در این قسمت سن مناسب برای کشف استعداد آنها است. در این قسمت بنا به صحبت ها و توصیه های متخصصان در زمینه استعدادیابی کودکان، بهترین سن برای استعدادیابی کودکان، کودکی و در سنین پیش از دبستان یعنی سنین بین ۳ تا ۶ سالگی می باشد.

علت این موضوع، آن است که غالبا سیستم های آموزشی مختلف در اکثر کشور های جهان دارای ساز و کارهایی می باشند که ممکن است باعث تاثیر منفی بر روی خلاقیت، یادگیری و هم چنین علایق آنها شود و به تبع آن، با نادیده گرفتن توانمندی های آن ها، حس کافی بودن و نداشتن استعداد را به آنها بدهد و  باعث اثرگذاری بسیار منفی در حالات روحی و روانی آنها شود.

اما چنان چه شما والدی هستید که کودک شما از این سنین گذر کرده و این سنین طلایی را پشت سر گذاشته است، نگران نباشید زیرا هنوز خیلی دیر نشده است و  شما می توانید با استفاده از خدمات و مشاوره های تخصصی مجموعه منکا قدم های بسیار اثربخشی در جهت استعدایابی کودکان خود بردارید.

 در زندگی والدین تصمیماتی هستند که تاثیر شگفت انگیزی در سرنوشت خودشان و یا فرزندشان دارد. می توان گفت بعد از تصمیم به بچه دار شدن خانواده ها، از سرنوشت ساز ترین تصمیمات  والدین می تواند اهتمام ورزیدن و تلاش آنها برای رشد و شکوفایی فرزندانشان باشد و به همین خاطر مقوله استعددیابی کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد.

برای روشن شدن اهمیت استعدادیابی کودکان باید به این موضوع اشاره کنیم که، استعدادیابی کودکان به شناسایی و توسعه استعدادهای منحصر به فرد آن‌ها کمک می‌کند. با شناسایی استعداد در کودکان، می‌توان برای آنها برنامه‌های آموزشی مناسب و استانداردی، تدوین کرد که البته هر کدام از این برنامه ها متناسب با پتانسیل هر کودک باشد و به نوعی هر کدام از این برنامه ها به طور خاص برای هر کودک طراحی و تدوین شود.

علاوه بر این، استعدادیابی کودکان، باعث می شود آنها اعتماد به نفس بیشتری کسب کنند و شانس موفقیت در آینده برای آنها بیشتر شود. علاوه بر اینها استعدادیابی کودکان، می‌تواند به معلمان و والدین کمک کند تا بهترین روش‌های آموزشی را برای هر کودک پیدا کنند و برای رشد و پیشرفت آن‌ها  برنامه ریزی و تلاش کنند. به این ترتیب اهمیت استعدادیابی کودکان را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• کمک به شناسایی استعداد در کودکان: با طی شدن فرآیند استعداد یابی کودکان، می‌توان استعدادهای نهان کودک را شناسایی کرد و به آن‌ها توجه بیشتری داشت.
• افزایش اعتماد به نفس: با شناسایی استعدادهای کودکان، آنها احساس موفقیت و کافی بودن می کنند و همین موضوع باعث افزایش اعتماد به نفس آنها می شود.
• رشد سرعت یادگیری: کودکانی که استعدادهایی خاص در زمینه های مشخص دارند، می توانند دوره های آموزشی را سریع تر از سایرین پشت سر بگذارند.
• پیدا کردن راحت تر شغل مناسب: با شناسایی استعداد های کودکان، به آنها کمک می شود تا با شناختن نقاط قوت و استعداد های خود، راحت تر بتوانند حرفه مورد علاقه خود را شناسایی کرده و آینده شغلی روشن تری داشته باشند.
• رضایت والدین: والدین با شناسایی استعداد فرزندانشان، احساس رضایت و خوشحالی می‌کنند و این موضوع، باعث افزایش روابط خانوادگی می‌شود.

راهنمایی و استعدادیابی کودکان، طبق نشان دادن علاقه و ذوق و نه به صورت اجبار و زور، بسیار مهم و با ارزش است.کودکان بسیاری بوده اند که با نشان دادن میل و علاقه، استعداد هایشان در زمینه‌هایی حتی خارق العاده و بسیار عجیب ، دوران مهمی از تاریخ را به وجود آورده اند و شوربختانه چه بسیار کودکانی که، میل و اشتیاق شان و به دنیال آن استعداد هایشان به تلخی رفته و کسی به آنها بهای چندانی نداده است و این موضوع می تواند هم به خاطر شرایط و عوامل محیطی بوده باشد و هم به علت بی توجهی خانواده ها.

مشاوران و متخصصین روان شناسی و مشاوره با ایجاد بستری برای استعدادیابی کودکان و با به کارگیری تکنیکهای تخصصی و ابزارهای روانشناختی می توانند والدین را در این مسیر همراهی کنند.

از جمله روش های کشف و استعدادیابی کودکان می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• مشاهده و توجه به علاقه مندی های کودک: بررسی علاقه مندی های کودک و توجه به آنها می تواند نشان دهنده استعداد واقعی او باشد. به بیان بهتر والدین باید توجه کنند، که کودک به چه فعالیت های علاقمندی و یا تمایل زیادی نشان می دهد.

• ارزیابی های استعداد شناسی: این روش شامل انجام آزمون های استعداد شناسی برای بررسی قابلیت های خاص کودک مانند خلاقیت، تفکر منطقی، حافظه و … می باشد.

• فعالیت های خلاقانه: فعالیت های خلاقانه مثل نقاشی، ساختمان سازی، نوشتار و … می تواند زمینه ساز بروز استعدادهای کودک باشد.

• مصاحبه با کودک: صحبت با کودک درباره علاقه مندی ها، رویداد های خاص در زندگی و … ممکن است به والدین کمک کند تا استعدادهای او را شناسایی کنند.

• تجربه کردن فعالیت های مختلف: همراه بردن کودک به محیط های مختلف و تجربه فعالیت های متنوع مانند بازی های ورزشی، سفر، بازدید از موزه و … نیز می توانند به کشف استعداد کودک کمک کند.

• مشاوره از مربیان و معلمان: مربیان و معلمان می‌توانند نقش مهمی در کشف استعدادهای کودکان داشته باشند. آن‌ها می‌توانند با مشاوره و راهنمایی، به کودکان کمک کنند تا استعدادهای خود را شناسایی کرده و توسعه دهند.

می توان گفت یکی از مهم ترین فعالیت های والدین در استعدادیابی کودکان، این است که فرزندشان  را در سنین پایین برای کشف علایق خود آزاد بگذارند و به او کمک کنند تا  فعالیت هایی را پیدا کنند که او را هیجان زده کنند و در ادامه به او اشتیاق کافی برای تلاش و تمرین های مداوم بدهند. به همین منظور  نقش والدین در استعدادیابی کودکان بسیار مهم است.

والدین می‌توانند با توجه به علایق کودکان، آن‌ها را به فعالیت‌هایی مانند مطالعه، نقاشی، موسیقی، ورزش و … هدایت کنند. همچنین، والدین می‌توانند با مراجعه به مشاوران تحصیلی و روانشناسان، از نکات مهم در استعدادیابی کودکان بهره گیرند و با انجام آزمون‌های استعدادیابی، میزان استعداد کودکان خود را شناسایی کنند.

با این کار، والدین به کودکانشان کمک می‌کنند تا استعدادهایشان را در برخی حوزه‌ها بهبود بخشند و بهترین انتخاب را در زمینه تحصیلات و شغل در آینده داشته باشند. در واقع  والدین مسئول ارزیابی صحیح استعداد کودک خود نیز هستند و می‌توانند با مشورت با مشاوران، گام به گام به شناسایی استعداد کودک خود بپردازند.