آسیب های مسخره شدن و مسخره کردن کودکان در میان هم بازی ها

مسخره شدن کودکان یا قلدری تحت عنوان رفتاری ناخوشایند و پرخاشگرانه تعریف می­شود، شامل عدم درک معنای حقیقی و متعادل قدرت است که در آن کودک از قدرت بدنی، دانش یا محبوبیت خود برای کنترل یا آسیب رساندن به دیگران استفاده می­کند و این رفتار بیش از یک بار تکرار می شود یا امکان وقوع مکرر آن وجود دارد.

دلایلی که کودکان در این سنین دیگران را مسخره می­کنند، می­تواند بسیار متوع و البته پیچیده باشد. حتی ممکن است گاهی بیش از یک دلیل برای آن وجود داشته باشد. یکی از دلایل قلدری، می­تواند عدم بلوغ و عدم برخورداری از مهارت­های اجتماعی مطلوب در کودکان باشد. مایر می‌گوید: «قلدرها به این دلیل مسخره کردن کودکان را انتخاب می‌کنند، زیرا راه‌های مناسب­تر یا بالغانه­تری برای برقراری ارتباط با دیگران ندارند.»

قلدری همچنین می‌تواند تلاشی برای جلب توجه یا پذیرش از سوی همکلاسی‌ها و هم­سالان باشد، یا حتی به این دلیل که خود کودکان قلدر قربانی آزار و اذیت، چه در مدرسه و چه در خانه به دست خواهر، برادر یا والدینشان بوه و یا هستند.

قلدری یا مسخره شدن کودکان در دوره پیش دبستانی می­تواند اشکال مختلفی از جمله قلدری فیزیکی، کلامی و اجتماعی داشته باشد. جان مایر روانشناس بالینی بر این باور است که: «در دوره پیش دبستانی، قلدری بیشتر فیزیکی است. در این بازه­ی سنی رفتارهایی مانند هل دادن، پرت کردن و کتک زدن رایج است.» اما کودکان پیش دبستانی علاوه بر موارد فوق، انزوای اجتماعی را نیز از خود نشان می­دهند. این رفتار تحت واکنش­هایی نظیر عدم مشارکت کودک در بازی یا به اشتراک گذاری علایق و امور اظهار می­شود.

کودکان قلدر در پیش دبستانی اغلب مواردی را که کودک در آنها از سایرین متمایز است، مانند تاخیر در زبان یا گفتار و لکنت، نوع لهجه، نوع لباس ­هایی که می­پوشند و یا غذاهایی که می­خورند مسخره می­کنند. فرن والفیش، متخصص روانپزشکی می‌گوید: «باور کنید یا نه، برخی کودکان همدیگر را بخاطر نوع متفاوت لباس یا ساندویچی که برای نهار می­آورند، مورد اذیت و آزار قرار می­دهند.»

مایر می­گوید: «در هر سنی و مانند تمام رویدادهای هیجانی دیگر، قلدری نیز بر احساسات کودک تأثیر می­گذارد و باعث غم و اندوه او می­ شود.» این پدیده می­تواند به کودکان ما آسیب بزند و آنها را از ایجاد روابط دوستانه مناسب و یادگیری مهارت­های اجتماعی باز دارد. اگر متوجه شدید که فرزندتان قربانی قلدری شده است، می­توانید برای مداخله و توقف این رفتار، راهکارهای زیر را در مورد آنها انجام دهید:

• مراقب نشانه های آزار و اذیت در مورد کودک خود باشید و آنها را شناسایی کنید. کودکان ممکن است قادر نباشند تا نشانه­ های قلدری را شناخته و برای شما تشریح کنند، بنابراین مراقب کبودی‌های غیرقابل توضیح و یا تغییرات رفتاری باشید. این موارد می‌تواند اولین نشانه‌هایی باشد که کودک شما مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد. در صورتی که احساس کردید فرزند شما از تعامل و ارتباط با همسالان یا رفتن به پارک و مهد کودک اجتناب می­کند، حتما علت و شرایط را بررسی کنید.
• کودک خود را با ابزار مناسب برای مقابله با آزارها مسلح کنید. این به معنای مجهز کردن کودک به کمربند مشکی تکواندو نیست! در عوض، والفیش می‌گوید: «آنها را با عبارات و رفتارهایی که می‌توانند در موقعیت‌های قلدری که ممکن است با آنها روبه­ رو شوند از آنها استفاده کنند و شرایط را خنثی و از خود مراقبت نمایند، مسلح کنید.»
• مراقبین یا معلمین را آگاه کنید. در مواردی که کودک در مهد کودک یا مکان­ های خصوصی مورد آزار و اذیت قرار می­گیرد، آگاهی مراقبین امکان مداخله ­ی گسترده­تر و کارآمدتر را فراهم می­آورد.
• با والدین کودک قلدر صحبت کنید. والدین کودک پیش­دبستانی ممکن است نسبت به اینکه فرزندشان در تعامل با همکلاسی ­های خود مشکل دارد، آگاه نباشند. مایر می­گوید: «به شیوه ­ای همدلانه، با والدین صحبت کنید. شما می­توانید با این ذهنیت به آنها نزدیک شوید که این یک فرصت یادگیری برای خودتان و همچنین آنهاست.»
• برای کودک این را روشن کنید که قلدری دیگران نتیجه رفتار اشتباه آنها و به نوعی تقصیر آنها نیست. مایر می‌گوید: «به مثال‌ها و حقایقی ملموس اشاره کنید که نشان می‌دهد مشکل یا اشتباه از سوی آنها نیست، و این قلدر است که رفتار درستی از خود نشان نمی‌دهد.» کودکان گاهی به جای اینکه بفهمند این قلدر است که اشتباه می­کند، تمام اشتباهات را از جانب خود می­بینند و خود را سرزنش می­کنند.

شاید سخت ­تر از تجربه­ی آزار و اذیت کودک، مواردی باشد که فرزند ما نسبت به سایر کودکان رفتار قلدر مابانه و خصمانه دارد. در چنین مواقعی:

• مراقب نشانه­ های کودک خود مبنی بر قلدری باشید. رفتارهای او را دنبال کنید و نسبت به آنها حساس باشید.
• به کودکان خود کمک کنید تا مهارت­ های اجتماعی کارآمد را در خود توسعه دهند. کودکان پیش­دبستانی خزانه رفتاری محدودی داردن، کودکان گاهی قلدری می­کنند چون ابزار مناسبی برای برقراری ارتباط و خودابرازگری ندارند. مایر می‌گوید: «می‌توانید به آنها بیاموزید که چگونه دوست پیدا کنند و خود نیز دوست مناسبی باشند، چگونه علایق و افکارشان را با دیگران به اشتراک بگذارند و چگونه با دیگران تعامل و همکاری کنند.»
• در مورد رفتارها و آزار و اذیت­ها با فرزندتان صحبت کنید. کودکان را در موقعیت‌های مختلفی که ممکن است در مدرسه با آن‌ها روبرو شوند راهنمایی کرده و به آن‌ها کمک کنید تا راه درست واکنش را تشخیص داده و انتخاب نمایند. به عنوان مثال، از آنها بپرسید که اگر کودک دیگری اسباب بازیی داشته باشد که شما دوست دارید با آنها بازی کنید، در چنین موقعیتی چه خواهید کرد؟ و هنگامی که راه حل مناسبی برای حل این مشکل پیدا کردند، آنها را به صورت مثبت تشویق کنید.
• عواقبی برای اعمال و رفتار آنها ایجاد کنید. مایر می‌گوید: «وقتی کودکان رفتار ضد اجتماعی نشان می‌دهند، ارائه پیامد و عواقب در مقابل این رفتارها به آنها بسیار مهم و کلیدی است. فوری‌ترین و مؤثرترین پیامد این است که آنها را از آن فعالیت دور کنیم و رفتار بهتری به آنها آموزش دهیم.»
• فرزندتان را برای عذرخواهی و جبران نمودن تشویق کنید. به آنها فرصت دهید تا از کودکی که مورد آزار و اذیت قرار گرفته عذرخواهی کنند یا از آنها بخواهید برای جبران ناراحتی­های پیش آمده رفتار خاصی داشته باشند یا دست به انجام کار خاصی بزنند.

به عنوان والدین اگر با مسائلی مانند استرس کودکان یا افسردگی در آن ها مواجه شده اید پیشنهاد می کنیم مقالات زیر را مطالعه کنید:

افسردگی در کودکان، علائم و راهکارهایی برای درمان آن 

استرس در کودکان، دلایل و راهکارهای درمان آن