چگونه با کودک در مورد مرگ صحبت کنیم؟

صحبت کردن با کودک در مورد مرگ یکی از چالش برانگیزترین گفتگوها برای والدین است. شما به عنوان یک فرد بزرگسال، اغلب با احساسات خود در مورد فقدان عزیزانتان دست و پنجه نرم می‌کنید و همین امر صحبت کردن با کودک در مورد مرگ را برایتان دشوارتر می‌کند. با این حال، بحث در مورد مرگ بخش اجتناب‌ناپذیری از زندگی است و تقویت ارتباط خوب با کودکان به طور قابل توجهی در جهت هدایت احساسات مربوط به مسائلی همانند مرگ کمک می‌کند.

 تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که واکنش کودکان به مرگ با توجه به سن، تجربیات قبلی و نوع دلبستگی آنها متفاوت است. در این راهنما به طور مفصل استراتژی‌های موثر برای صحبت کردن با کودک در مورد مرگ را ذکر می‌کنیم. با ما همراه باشید.

مفهوم مرگ در سنین مختلف کودکان

درک مرگ برای همه کودکان یکسان نیست و هر یک از کودکان تصور متفاوتی از مفهوم مرگ دارد. در نظر داشته باشید با رشد کودکان، درک آنها نیز نسبت به مرگ تکامل می‌یابد. در بخش‌های بعدی مفهوم مرگ در سنین مختلف کودکان را شرح می‌دهیم.

مفهوم مرگ در دوران کودکی ( سنین 2 تا 5 سالگی)

در این مرحله از دوران کودکی، بچه‌ها مرگ را به معنای واقعی درک می‌کنند. شاید به طور کامل پایداری مرگ را نفهمند و آن را به عنوان یک حالت موقتی در نظر داشته باشند. در واقع طی دوران کودکی و این گروه سنی، بچه‌ها تمایل دارند مرگ را به عنوان یک مفهوم انتزاعی ببینند.

حتی شاید در دوران کودکی، بچه‌ها مرگ را با خواب برابر بدانند که همین مسئله به سردرگمی و ترس آنها منجر می‌شود. استفاده از زبان ساده و توضیح معقوله مرگ بسیار ضروری است. باید به فرزند خود توضیح دهید که مرگ به معنای از کار افتادن بدن خواهد بود و در نتیجه فرد دیگر زنده نیست.

مفهوم مرگ در سنین 6 تا 12 سالگی

با ورود کودکان به دبستان، درک آنها نسبت به مسائل مختلف عمیق‌تر می‌شود. در حدود 6 سالگی کودکان به تدریج تشخیص می‌دهند که مرگ برگشت‌ناپذیر بوده و در واقع امری جهانی است. حتی کودکان در این دوره سنی، سوالاتی در مورد جنبه‌های بیولوژیکی مرگ می‌پرسند.

برای مثال شاید فرزند شما سوال بپرسد که بعد از مرگ برای بدن چه اتفاقی می‌افتد. در این شرایط سنی شما باید توضیحاتی متناسب با سن کودک خود ارائه دهید. همچنین باید با ذکر موارد مهم، کنجکاوی کودک خود را حفظ کرده و رفع ابهامات ذهنی او در مورد مرگ تمام تلاش خود را به کار برید.

مفهوم مرگ در دوران نوجوانی (13 سال به بالا)

در دوران نوجوانی کودکان توانایی‌های شناختی پیچیده‌تری دارند و شاید در تفاسیر فلسفی یا مذهبی مرگ جستجو کنند. در این دوران سنی کودکان مفاهیم اصلی وجود را درک خواهند کرد و شاید بیش از پیش در مورد معنای زندگی و مرگ بحث کنند.

از این رو مکالمات کودکان در حوزه مربوط به مرگ، در این سن نسبت به سنین دیگر عمیق‌تر است. همچنین امکان دارد در موارد مربوط به غم، اندوه، فقدان و حتی باورهای شخصی خود در مورد مرگ نیز بحث کنند. تا حد زیادی افسردگی در کودکان 13 سال به بالا، به دلیل مرگ عزیزان یا حیوان خانگی رایج‌تر است.

زمان مناسب برای مطرح کردن موضوع مرگ

تعیین زمان مناسب برای صحبت کردن با کودک در مورد مرگ بسیار مهم است. اگرچه شاید مطرح کردن این موضوع با کودک دلهره‌آور به نظر رسد اما نباید از شروع گفتگوهای مربوط به مرگ سرباز بزنید.

سعی کنید زمانی با کودک خود در این مورد حرف بزنید که موضوعی به طور طبیعی مطرح شده باشد. برای مثال پس از مرگ حیوان خانگی، یکی از اعضای خانواده یا حتی بعد از مشاهده یک تصویر رسانه‌ای از مرگ بهترین زمان برای آغاز این گفتگو خواهد بود.

اغلب کودکان در مورد زندگی و مرگ سوالاتی دارند و اگر شما به عنوان والدین در مورد این بحث‌ها پذیرا باشید، فضایی امن برای آنها فراهم می‌شود تا احساسات واقعی خود را ابراز کنند. استفاده از این روش در واقع ویژگی والدین خوب است.

راه های همدلی و درک کودکان در مواجهه با مرگ

برای اینکه بتوانید با کودک خود راحت‌تر در مورد مرگ صحبت کنید و بدون ارائه اطلاعات اشتباه درک او را از این معقوله مهم افزایش دهید، باید راهکارهای مختلفی برای نحوه برخورد با کودک سوگوار را به کار گیرید. در بخش‌های بعدی این راه‌حل‌های موثر برای صحبت کردن با کودک در مورد مرگ را به طور خلاصه معرفی می‌کنیم.

ایجاد فضایی امن برای ابراز احساسات

برای کودکان بسیار مهم است که بتوانند احساسات خود را بدون ترس از قضاوت شدن بیان کنند. گوش دادن به حرف کودکان و تایید احساسات آنها به کودکان در پردازش غم و اندوهشان یا رفع تروما در کودکان کمک می‌کند. بنابراین کودک خود را در اشتراک‌گذاری افکار و احساسات خود تشویق کنید.

اگر به کودکتان اجازه دهید احساسات خود را در یک محیط حمایتی بیان کند، به طور حتم شاهد افزایش درک او از مسائل مختلفی همانند مرگ خواهید بود.

استفاده از زبان ساده و صادقانه

وضوح کلامی امری ضروری است. به جای استفاده از اصطلاحاتی همانند خواب ابدی که برای کودکان گیج‌کننده است، توضیحات ساده و سرراست را انتخاب کنید. با این روش به از بین بردن ابهام و کاهش ترس ناشی از بروز سوء تفاهم نیز کمک خواهد کرد.

شناخت میزان دلبستگی کودکان

واکنش کودکان به مرگ اغلب تحت تاثیر نوع و میزان دلبستگی آنها یا سلامت روان کودکان قرار دارد. کودکانی که دلبستگی ایمنی دارند به طور معمول درک بهتری از مرگ خواهند داشت. بنابراین اضطراب کمتری را نیز تجربه می‌کنند.

این در حالی است که کودکان دارای دلبستگی ناامن با مشکلات بیشتری روبرو می‌شوند. درک نوع و میزان دلبستگی فرزندتان در نحوه برخورد آنها با موضوع مرگ موثر است. بدین ترتیب در ابتدا نوع دلبستگی فرزند خود را تشخیص دهید.

پاسخ به سوالات احتمالی کودک در مورد مرگ

کودکان به طور طبیعی کنجکاو هستند و شاید سوالات زیادی در مورد مرگ داشته باشند. در ادامه چند مورد از سوالات رایج کودکان در مورد مرگ و پاسخ‌های مناسب آنها را مشاهده خواهید کرد:

• همه ما می‌میریم؟ هر چیزی که زنده و فعال است، در نهایت روزی می‌میرد اما کودکان به دلیل سلامت فیزیکی که دارند شاید بیشتر عمر کنند.
• من چه زمانی می‌میرم؟ چون تو یک کودک سالم هستی، برای مدت طولانی زنده می‌مانی و تاریخ مرگ آدم‌ها به طور دقیق مشخص نیست.
• شما زودتر از من می‌میرید؟ بزرگسالان به طور معمول نسبت به کودکان عمر کمتری دارند اما من تا قبل از مرگ خود همیشه مراقب تو خواهم بود.
• چرا ما می‌میریم؟ دلایل زیادی برای بروز مرگ وجود دارند. برای مثال برخی از افراد به دلیل بیماری و برخی دیگر در حادثه‌ای همانند تصادف جان خود را از دست می‌دهند.
• بعد از مرگ چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ پس از مرگ فرد مرده از دنیای ما خارج شده و ما باید برای همیشه با او خداحافظی کنیم؛ زیرا او نمی‌تواند به دنیای ما برگردد.

انیمیشن و قصه های مناسب کودکان با مفهوم مرگ

استفاده از انیمیشن‌ها و قصه‌های مناسب راهی موثر برای صحبت کردن با کودک در مورد مرگ و معرفی مفهوم این مسئله است. علاوه بر کتاب‌های داستانی مرتبط به این موضوع، کارتون‌هایی همانند شیر شاه روایت‌های قابل فهمی را ارائه می‌دهند تا به کودک شما در پردازش حس فقدان کمک کنند.

علاوه بر شیر شاه کارتون‌هایی همانند روح نیز در تسهیل بحث در مورد مرگ به شیوه‌ای ملایم و جذاب مفید هستند. بنابراین شما با استفاده از این انیمیشن‌ها و قصه‌ها راحت‌تر مرگ را برای کودک خود توصیف می‌کنید.

جمع بندی

صحبت کردن با کودک در مورد مرگ یک مسئله حساس و ضروری است که به قدرت تحمل و درک کودک شما بستگی دارد. با شناخت مراحل مختلف رشد کودکان، انتخاب زمان مناسب برای آغاز گفتگو و استفاده از منابع حمایتی متعدد، شما نیز می‌توانید با کودک خود در مورد مرگ صحبت کنید.

 در نهایت اینکه اگر برای صحبت کردن با کودک خود در مورد مرگ هنوز استرس دارید و نمی‌توانید تصمیم قاطع بگیرید، مشاوران حرفه‌ای منکا آماده خدمت‌رسانی در مورد مشاوره کودکان خواهند بود. این تیم حرفه‌ای به روزترین اطلاعات و راه‌حل‌ها را در اختیار شما قرار می‌دهند تا درک کودک خود از مرگ را افزایش دهید.

سوالات متداول

1.    مرگ در سنین مختلف در ذهن کودکان چه معنایی دارد؟

کودکان کم سن‌تر اغلب مرگ را امری موقتی می‌دانند در حالی که کودکان بزرگ‌تر آن را یک مسئله دائمی و جهانی در نظر دارند.

2.    چگونه کودک را در هنگام مواجهه با موضوع مرگ درک کنیم؟

باید به احساسات آنها گوش دهید و احساسات کودک خود را مورد تایید و تاکید قرار دهید. همچنین فضایی امن برای ابراز احساسات او فراهم کنید.

3.    آیا باید کودکان را به مراسم خاکسپاری ببریم؟

پاسخ این پرسش به بلوغ کودک بستگی دارد. سعی کنید کودک خود را برای هر چیزی آماده کرده و فراتر از انتظارات او قدم برندارید.

4.    با کنجکاوی بیش از حد کودکان در مورد مرگ چه رفتاری داشته باشیم؟

پاسخ‌های صادقانه و متناسب با سن او ارائه دهید و با اطمینان توضیحاتی را در مورد مرگ ذکر کنید.

5.    چگونه به فرزندم در فقدان مرگ حیوان خانگی کمک کنم؟

فرزند خود را به ابراز احساسات تشویق کنید و روشی را برای یادبود حیوان خانگی در نظر بگیرید.