چگونه فرزند مستقلی تربیت کنیم؟

کودکان ما از زمان تولد در جستجوی استقلال هستند. و ما این را از زمانی درمی­یابیم که کودکمان سعی می‌کند خودش را با قاشق غذا بخورد یا اصرار دارد که پوشکش را خودش دستکاری و به تن کند، چرا که کودکان نوپا تمایل بسیاری برای دستکاری محیط و تماشای تاثیر خود بر آن دارند.

ایجاد امکاناتی در جهت توسعه استقلال در کودکان برای ایجاد حس خود ارزشمندی و عزت نفس دارای اهمیت بسیاری است.  با این حال، به‌عنوان والدین، شاید برای ما دشوار باشد تا به کودک خردسال خود این امکان را بدهیم که مثلا از چهار پایه بالا برود، لیوان را بیاورد، درون آن آب بریزد و آب را بخورد! این کار احتمالا موجب بروز تنش و استرس بالایی در والدین خواهد شد. فراهم کردن این امکان برای کودکان تا وظایف و تکالیف خود را به تنهایی انجام دهند، اغلب به این معنی است که آن کار دو برابر بیشتر از حالت غیرمستقل طول خواهد کشید – و تواما از نظم و دقت پایین­تری برخوردار خواهد بود. و همچنین به خوبی می­دانیم که برای شما بعنوان والد، تماشای تلاش، شکست و احساس ناامیدی یا ناکامی فرزندتان می­تواند بسیار سخت باشد!

در مورد اصول تربیت کودکان قبلا در یک مقاله به طور کامل مواردی رو یادآوری کردیم. میزان تحمل ما برای ناراحتی و آشفتگی با توجه به سطح استرس ما در موقعیت حاضر، ممکن است محدودتر از حد معمول باشد. بنابراین زمان مناسبی را انتخاب نمایید. در اینجا چند راه ساده برای بسط استقلال در کودکان ارائه شده است:

• روال­ های قابل پیش ­بینی تنظیم کنید.

ممکن است تعجب­ آور به نظر برسد، اما ایجاد یک روال ثابت برای پرورش استقلال در کودکان، نقش بسیار مهمی دارد. کودکان نیز درست مانند بزرگسالان، هنگامی که قادر به پیش ­بینی روتین روزانه خود باشند، برای بر عهده گرفتن مسئولیت­ ها مجهزتر خواهند بود. روال به معنی توالی از برنامه ­های مختلف در طول روز است. حتی عمل مسواک زدن هم یک روال است، زیرا چندین مرحله دارد که همیشه به یک ترتیب پیش می‌رود: شیر آب را باز کنید، مسواک را بردارید، خمیر دندان را روی مسواک بگذارید، مسواک بزنید، دهان خود را آبکشی کنید، و در نهایت دست‌ها و دهان را خشک کنید. به همین ترتیب، بایستی سایر فعالیت­های روزانه کودک نظیر خارج شدن از خانه، آماده شدن برای خواب و … را ترتیب­بندی نماییم.

همینطور که کودکان بارها و بارها این روال‌ها را تجربه می‌کنند، پیش­بینی اتفاقات بعدی را خواهند آموخت و با کمک کمتر والدین مسئولیت بیشتری را به عهده خواهندگرفت. به یاد داشته باشید که اگر به کودک خود اجازه دهید برخی از کارهای آماده سازی را خودش به تنهایی انجام دهد (کارهایی مانند گذاشتن خمیر دندان روی مسواک یا پیدا کردن کت و کفش خود)، به طور فزاینده­ای انجام اعمال را به صورت مستقل خواهد آموخت و توامام از انجام این کارها بسیار لذت خواهد برد.

• بگذارید فرزندتان انتخاب کند.

راه دیگر برای حمایت از استقلال فرزندتان این است که به او حق انتخاب بدهید. آنها را در تصمیم­گیری در مورد اینکه چه لباسی بپوشند، چه بازی را انجام دهند یا با چه کسی دوست شوند، مشارکت دهید. این به این معنی نیست که آنها را کاملا آزاد رها کنید. دو یا سه گزینه انتخاب کرده و به آنها ارائه دهید، سپس توانایی آنها را در فرآیند انتخاب تشویق کنید! ارائه انتخاب­ها زمانی ارزشمندتر خواهد بود که کودک پیش خردسال شما اصرار دارد کاری را به روش خود و مستقلا انجام دهد. برای مثال، کودکان ممکن است اصرار داشته باشند که خودشان به تنهایی از خیابان عبور کنند، اما شما نتوانید به آنها اجازه انجام این کار را بدهید. با ارائه یک انتخاب – به طور مثال برای گرفتن دست یا بغل کردن – در کنار اینکه از آنها محافظت می­کنید به آنها امکان انتخاب نیز خواهید داد.

• اجازه دهید فرزندتان در اموری به شما کمک کند.

کودکان از کمک کردن لذت می­برند! این روش علاوه بر ایجاد استقلال، یک ابزار عالی برای آرام کردن عصبانیت­ها یا تغییر جهت دادن رفتار با دادن حس کنترل به کودکان است. وقتی به فرزندتان اجازه کمک می­دهید، اعتماد به نفس او را تقویت کرده و هم زمان به او فرصتی برای یادگیری امور جدید را نیز می­دهد. اینکار همچنین یک راه عالی برای مشارکت دادن فرزندتان در روال‌ها و فعالیت‌های روزانه است.

برای مثال، هنگام درست کردن کیک، یک فرد بالغ ممکن است شیر ​​را مستقیماً درون کاسه بریزد و پوسته‌ها را مستقیماً در سطل زباله بیندازد. به عنوان راه­حل جایگزین، مثلا شیر را در یک فنجان یا پارچ کوچک بریزید و از کودک خود بخواهید که آن را برای شما در کاسه بریزد. به همین ترتیب، پوسته ­های تخم مرغ را در یک کاسه کوچک جمعآوری کرده و از کودک خود بخواهید که در ریختن آنها در سطل زباله به شما کمک کند.

مجدداً، به یاد داشته باشید که شما با انجام این کار به فرزندتان می­گویید که برای انجام این وظایف به او اعتماد دارید و همچنین فرصتی را برای ارتباط و تعامل با او برای خود فراهم می­کنید. بعلاوه، کودکان به دلیل آنکه خود در آشپزی همکاری داشته­ اند، هیجان بالاتری را تجربه نموده و از خوردن آن غذا نیز لذت بیشتری خواهند برد.

• به فرزندتان برخی امور خانه را محول کنید.

حتی کودکان پیش دبستانی نیز می­توانند انجام برخی امور خانه را بر عهده بگیرند. البته بایستی توجه داشته باشیم که این امور باید متناسب با سن و توانمدی­های کودکان باشد. کارهای ساده ای مانند جمع کردن اسباب­بازی­ها یا گذاشتن لباس­های شسته شده در کمد، به کودک شما این امکان را می­دهد که مسئولیت معقولی داشته باشد و به حفظ این استقلال در او در طول روز کمک کند. در واقع، این کارها را می­توان در روال­های روزانه مشترک میان او و شما گنجاند. به عنوان مثال، بخشی از برنامه غذایی کودک شما می­تواند شامل آوردن بشقاب به سینک یا حتی کمک به روشن کردن ماشین ظرفشویی یا شستن آن باشد. گاهی لازم است کارهای ساده ای مانند آموزش غذا خوردن به کودکان را شروع کنید.

• به کودک خود فرصت حل مساله بدهید.

به فرزندتان اجازه­ی امتحان کردن امور دشوارتر و حل مشکلات ساده و ممکن را بدهید. بسیاری از اوقات، ما استرس یا ناامیدی خود را به کودکان منتقل می­کنیم، در حالی که در واقع، آنها در عمل قادر به حل بسیاری از مشکلات خود هستند. وقتی کودکان برای اولین بار خزیدن یا راه رفتن را یاد می­گیرند، باید فرصت زمین خوردن و بلند شدن را برای آنها فراهم آوریم. به همین ترتیب، زمانی که کودکان یاد می گیرند که پوشیدن کفش­ها را به تنهایی آغاز کنند، به آنها این فرصت را بدهیم که آزمون و خطا کنند و مرتبا به دنبال تصحیح اشتباهاتشان نباشیم. به جای آن صبر کنید تا فرزندمان از ما کمک بخواهد یا راهنمایی کوچکی برای رساندن او به مرحله بعدی ارائه دهیم.

ارائه وظایف چالش برانگیزتر است، که همچنان در محدوده اموری است که کودک می­تواند با حمایت آن را انجام دهد، به او کمک می­کند تا یاد بگیرد که با ناامیدی کنار آمده، مشکل را حل نموده و موقعیت­های چالش برانگیز را از سر بگذراند. در این حالت شما بایستی تلاش­ها و موفقیت­ها و حتی شکست­های او را تشویق نمایید.

• پروژه­ ها را تشویق کنید.

پروژه‌های کودک می‌تواند شامل هر فعالیتی از رنگ‌آمیزی گرفته تا ساختن پازل و کاردستی باشد، که فرصت‌هایی را برای کودکان فراهم می‌کند تا توجه خود را بر روی یک فعالیت در محدوده زمانی مشخصی، معطوف نماید. اظهار نظر و تعریف و تمجید از کار فرزندتان به او احساس موفقیت و عزت نفس می­دهد و به رشد استقلال و مسئولیت­ پذیری در کودکان کمک می­کند.