چگونه با کودکمان حرف بزنیم؟ راهکارهایی برای حرف زدن با کودک

حرف زدن با کودکان در عین سادگی نیازمند رعایت نکات و اصول ساده ایست که باید یادآوری کنیم. تحقیقات نشان داده است که مهم­ترین پیش­ بینی کننده پایداری عاطفی و روانی کودک، میزان صمیمیت رابطه والد/فرزند است. در نتیجه اگر کودک نتواند به راحتی با والد خود صحبت کند، رابطه به اندازه کافی صمیمانه نخواهد بود. دو عادت رفتاری در والدین موجب از میان رفتن صمیمیت و دور شدن کودک می­گردد، نادیده گرفتن احساسات و به اشتباه همدردی کردن به جای همدلی.

زمانی که کودک عمیقا آسیب دیده است، یا ناامید، نگران یا خشمگین شده است، به حضور والدین خود نیازمند است. والدین عمدتا در چنین مواقعی به دلیل احساس ناراحتی خود از کودک می­خواهند که این احساسات را نادیده گرفته و فراموش کنند.  در این مواقع عمدتا جمله­ هایی نظیر “ناراحت نباش”، “عصبانی نباش” از ذهن والدین می­گذرد. این رفتار موجب ایجاد احساس شرمندگی در کودک می­ گردد. علاوه بر این، آنها احساس می­ کنند والدین درکشان نکرده و با احساسات خود کاملا تنها هستند. در مجموع، کودک می­ آموزد که بیان احساساتش موجب تجربه احساسات ناخوشایند بیشتری خواهد شد. پس برای برقراری ارتباط موثر با کودکان و حرف زدن با کودک از بیان این عبارات بپرهیزید:

• نگران نباش
• اینجوری فکر نکن
• ناامید نباش
• اینجوری نباش
• عصبانی نباش
• تو خیلی حساسی

همدلی بهترین ایده برای حرف زدن با کودک است. به احساس کودک احترام بگذارید. احساسات هرگز اشتباه نیستند، بلکه رفتارهایی که در مقابل بروز احساسات رخ می­دهند عموما مشکل­ ساز هستند.

نمونه­ هایی از همدلی:

• نگرانی تو مهم و بزرگ است، درک می­کنم.
• تو ناراحت هستی، من هم ناراحت شدم.
• تو کاملا حق داری که ناامید باشی.
• من هم وقتی هم سن تو بودم این احساس رو داشتم.
• تو عصبانی هستی، من می­فهمم، تو حق داری عصبانی باشی.
• ناراحت کنندست که کاری رو که دیگران می­تونن انجام بدن تو نمی­توانی، من درک می­کنم.
• تو عصبانی هستی، مطمئنم دلیل خوبی داری، می­خوام درباره اون بشنوم.

شما می­توانید براساس گفتار خود در عین همدردی، رفتارهای مخرب او را نیز تایید نکنید. به مثال زیر توجه کنید:

پسرم هفته گذشته با عصبانیت وارد خانه شد، درب را به شدت کوبید و لباسش را روی مبل پرت کرد. من به او گفتم “می­دونم که عصبانی هستی، نمی­دانم چرا، اما شاید دلیل خوبی داری و من حتما می­خوام در موردش باهم صحبت کنیم، اما نمی­تونی لباست رو روی مبل پرت کنی، لطفا لباست رو بردار”. پس از اینکه لباس را برداشت، فورا پیش من آمد و گفت که به خاطر درگیری با یکی از دوستانش عصبانی است.

هیچ یک از والدین نمی­خواهند که کودکشان برای خودش متاسف باشد، نقش قربانی را بازی کند، یا بیش از حد حساس شود، و شاید همین امر دلیل عدم همدردی آنها با کودک­شان است. اما توجه داشته باشید که دلیل پذیرش احساسات کودک است که مانع از ایجاد احساس شرمساری یا گناه در کودک می­گردد.

موارد مهم در گفت و گو با کودک، که موجب توسعه روابط پایدار و سالم می­گردد:

• احترام به احساسات آن ها: به کودک خود اجازه دهید تا احساسات خود را بیان کند، به احساسات آنها اعتبار دهید. به آنها کمک کنید تا مدیریت سالم احساساتشان را بیاموزند.
• ارتباط: به کودک خود چگونگی ارتباط موثررا بیاموزید، مهارت­ های ارتباطی موثر را الگوسازی نموده و آن ها را برای بیان افکار و احساساتشان تشویق کنید.
• همدردی: با شنیدن و درک احساسات کودک، و احترام به آنها، کودک خود را پذیرفته و تایید کنید. این کار موجب تقویت ارتباط شما و ایجاد احساس امنیت در کودکتان می­گردد.
• مرزها: مرزبندی برای توسعه رفتارها و روابط سالم بسیار ضروری هستند. مرزبندی­ها و انتظارات روشنی را از رفتار کودک خود تعیین کنید. به کودکتان کمک کنید تا پیامدهای اعمال خود را درک کنند.
• مسئولیت ­پذیری: مسئولیت­ پذیری را به کودک خود آموزش دهید، با دادن مسئولیت  ­های متناسب با سن و ایجاد فرصت­ های تصمیم ­گیری عزت نفس و اعتماد به نفس کودک خود را تقویت کنید.
• سپاسگزاری: کودک خود را در جهت تحول و توسعه هرچه بیشتر سپاس گزاری تقویت نمایید. به آنها قدردانی از داشته­ های خود و بیان آنها را آموزش دهید.
• عشق: در پایان، عشق و حمایت بی قید و شرط نشان دهید. به آنها اطمینان دهید که همیشه در دسترس خواهید بود، برای شما ارزشمند هستند و دوستشان دارید.

در هنگام صحبت با کودکان، به برخی از رفتارها یا رویکردهایی که ممکن است ناکارآمد یا مضر باشند، توجه کنید. در ادامه، به مواردی که به‌طور کلی در گفتگو با کودکان ممنوع محسوب می‌شوند، آورده شده است:

1. انتقاد و تحقیر: از انتقاد کردن و تحقیر کودک خود خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند به عزت نفس آن‌ها آسیب بزند و باعث ایجاد بدبینی و بی‌اعتمادی شود. به جای آن، بر بازخورد سازنده و تشویق مثبت تمرکز کنید.
2. اشتراک زیاد اطلاعات شخصی یا اطلاعات مربوط به بزرگسالان: مرزبندی مناسب داشته باشید و از به اشتراک گذاشتن اطلاعات شخصی با کودکان که ممکن است برای سن و درک آن‌ها گیج‌کننده و نامناسب باشد، اجتناب کنید.
3. استفاده از زبان توهین‌آمیز: در صحبت با کودکان، استفاده از زبان توهین‌آمیز یا ناسزا کاری بسیار آسیب ­رسان است و ممکن است باعث ایجاد رفتارها و نگرش‌های منفی در آنها شود.
4. نادیده گرفتن یا طرد احساساتشان: مهم است که احساسات کودکتان را پذیرفته و تأیید کنید، حتی اگر با آن‌ها موافق نیستید. نادیده گرفتن یا رد کردن احساسات کودک می‌تواند منجر به ایجاد احساس طرد شدگی و بی‌اعتمادی شود.
5. بحث در مورد موضوعات مرتبط با بزرگسالان: از بحث در مورد موضوعات یا مسائل مرتبط با بزرگسالان مانند سیاست، جنسیت و خشونت با کودکان که ممکن است برایشان مناسب نباشد، اجتناب کنید. به جای آن، بر روی صحبت درباره موضوعات مناسب سن و درک آنها تمرکز کنید.
6. مقایسه آن‌ها با دیگران: از مقایسه کردن کودک خود با دیگران خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند منجر به ایجاد احساس کمبود و کاهش عزت­ نفس آنها شود. به جای آن، بر روی تحسین نقاط قوت و دستاوردهای فردی آن‌ها تمرکز کنید.
7. نادیده گرفتن یا عدم پاسخگویی: مهم است که در صحبت با کودکان، پذیرنده و پاسخگو باشید و نگرانی‌ها و سوالاتشان را نادیده نگیرید. این کار می‌تواند ارتباط سالم و اعتماد در رابطه شما با کودکان را تقویت کند.